Page 6 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

3.1.2. Alkanlar
Alkanlar, karbon ve hidrojen atomlarından oluşmuş mole-
küllerdir. Alkanlarda karbon atomlarının hepsi sp hibritleşme-
3
si yapar. Bu nedenle alkanlar doymuş hidrokarbondur. Düz ve
dallanmış alkanlar C n H 2n+2 genel formülüyle, sikloalkanlar ise
C n H 2n genel formülüyle gösterilir. Alkanların en küçük üyesi
metandır (CH 4 ). Her üyesi, bir önceki moleküle bir –CH 2 – gru-
bunun eklenmesi ile oluşur. Bu şekilde alkanlar, –CH 2 – farkı ile
sıralanır. Bu sıralamaya homolog sıra denir.
Alkanlardan bir hidrojen atomu çıkarılması ile elde edilen
gruba alkil grubu denir ve bu grup R- ile gösterilir. Aşağıda
ilk on alkan ve alkil grubunun adları ve formülleri verilmiştir
(Tablo 3.1).

Tablo 3.1: İlk on alkan ve alkil grubunun adları ve formülleri
Kapalı Alkil Alkil
Alkan Adı Açık Formülü
Formülü Grubu Adı
Metan CH 4 CH 4 CH 3 – Metil
Etan C 2 H 6 CH 3 CH 3 C 2 H 5 – Etil
Propan C 3 H 8 CH 3 CH 2 CH 3 C 3 H 7 – Propil
Bütan C 4 H 10 CH 3 CH 2 CH 2 CH 3 C 4 H 9 – Bütil
Pentan C 5 H 12 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 C 5 H 11 – Pentil
118 Hekzan C 6 H 14 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 C 6 H 13 – Hekzil
Heptan C 7 H 16 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 C 7 H 15 – Heptil
Oktan C 8 H 18 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 C 8 H 17 – Oktil
Nonan C 9 H 20 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 C 9 H 19 – Nonil
Dekan C 10 H 22 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 CH 3 C 10 H 21 – Dekil

Alkil grupları, hidrojenin ayrıldığı karbon atomunun
Dikkat! yerine göre farklı isimler alır.
Propandan oluşan alkil grupları n-propil ve izopropil

olarak adlandırılır.
–
–CH–CH 3
CH 3 –CH 2 –CH 2 CH 3 –
Karbon zincirinde tek n-propil izopropil
metil grubu varsa ve bu grup
ikinci karbona bağlı ise alkil Bütandan oluşan alkil grupları n-bütil, izobütil, sekon-
adına izo ön eki getirilir.
der bütil, tersiyer bütil olarak adlandırılır.

– –
CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 2 CH 3 –CH–CH 2
CH 3
–
n-bütil izobütil