Page 7 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

Alkil grubu, hidrojen atomunun ayrıldığı karbonda 1 alkil, 2
hidrojen varsa primer; 2 alkil, 1 hidrojen varsa sekonder; 3 alkil
grubu varsa tersiyer ön eklerini alır.
R 2
CH 3
R 1 R 1 R 2 R 1 – R 3
–
–C–CH 3
CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 2 CH 3 – –CH 3 CH 3 –
–CH–CH 2
Primer bütil Sekonder bütil Tersiyer bütil
Alkanların Adlandırılması
Önceleri organik bileşiklerin her birine özel adlar verilmiştir
ancak sayıları arttıkça bu bileşikler karıştırılmaya başlanmıştır.
Bu sorunu ortadan kaldırmak için Uluslararası Teorik ve Uygu-
lamalı Kimyacılar Birliği (IUPAC-International Union of Pure
and Applied Chemistry) tarafından sistematik bir adlandırma
yöntemi geliştirilmiştir. IUPAC sistemine göre alkanlar adlandı-
rılırken şu kurallara uyulur:

1. Hidrokarbon molekülündeki en uzun karbon zinciri seçilir.

CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH–CH 3 CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH–CH 3
–
–
CH 2 CH 2
–
–
CH 3 CH 3
Yanlış karbon zinciri Doğru karbon zinciri
2. Ana zincirdeki grupların (dallar) bağlı olduğu karbon 119
atomları en küçük numarayı alacak şekilde numaralandırma
işlemi yapılır.

1 2 3 4 6 5 4 3
CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH–CH 3 CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH–CH 3
–
–
5 CH 2 2 CH 2
1 –
–
6 CH 3 CH 3
Yanlış numaralandırma Doğru numaralandırma

3. Ana zincirin iki tarafındaki gruplar eşit uzaklıkta ise alfabe-
tik sıralamada önce gelen gruba küçük numara verilir.
1 2 3 4 5 5 4 3 2 1
CH 3 –CH–CH 2 –CH–CH 3 CH 3 –CH–CH 2 –CH–CH 3
Br – Br
–
–
–
CH 3 CH 3
Yanlış numaralandırma Doğru numaralandırma

4. Ana zincirin iki tarafındaki gruplar eşit uzaklıkta ise dallan-
manın yoğun olduğu karbon atomuna küçük numara verilir.
CH 3
CH 3
1 2 3 4 5 5 4 3 2 1
–
–
CH 3 –CH–CH 2 –C–CH 3 CH 3 –CH–CH 2 –C–CH 3
–
–
–
–
CH 3 CH 3 CH 3 CH 3
Yanlış numaralandırma Doğru numaralandırma
FEN LİSESİ KİMYA 12