Page 12 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

3.1.4. Yapısal İzomerlik ve Çeşitleri

Biliyor musunuz? Organik bileşiklerdeki karbon atomlarının bağlanma düzen-
lerinde farklı olasılıklar vardır. Bu sayede aynı molekül formülü-
ne sahip ancak yapı formülü farklı birden fazla bileşik bulunabi-
lir. Bu nedenle yapı formülleri farklı, kapalı formülleri aynı olan
İzomer, bileşiklere yapı izomeri denir.
“eşit parçalar” Atomların karbon zincirine bağlanma durumlarına göre
anlamında Yunanca
bir terimdir. alkanlarda zincir-dallanma izomeri görülür. Metan, etan ve
propanda karbon zinciri farklı şekillerde yazılamadığı için bu
moleküllerin yapı izomerleri yoktur.
Bütanda karbon zinciri iki farklı şekilde yazılabilir:

Düz zincir yapı: CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 3
n-bütan

Dallanmış yapı: CH 3 –CH–CH 3
–
CH 3
2-metil propan (izobütan)
Pentanda karbon zinciri üç farklı şekilde yazılabilir:

Düz zincir yapı: CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 3
n-pentan
Dallanmış yapılar:
CH 3
CH 3 –
– CH 3 –C–CH 3
CH 3 –CH–CH 2 –CH 3 –
CH 3
124 2-metil bütan (izopentan) 2,2-dimetil propan (neopentan)
Karbon sayısı arttıkça izomer sayısı da artar. Aynı karbon
sayılı alkenlerle sikloalkanlar ve aynı karbon sayılı alkinlerle
sikloalkenler yapı izomeridir.

Sikloalkan(C 4 H 8 ) Alken (C 4 H 8 )

Örnek Sikloalken (C 4 H 6 ) Alkin (C 4 H 6 )
Hekzanın izomerlerinin yapı formüllerini ve IUPAC adlarını yazınız.
Çözüm
CH 3 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 2 –CH 3
n-hekzan

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

2,3-dimetil bütan 2,2-dimetil bütan 2-metil pentan 3-metil pentan
Alıştırma
C 7 H 16 kapalı formülüne sahip bileşiklerden beş tanesinin yapı formülünü yazarak bile-
şikleri IUPAC sistemine göre adlandırınız.