Page 14 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

3.1.5. Alkenler
Alkenler, moleküldeki karbon atomları arasında en az bir
tane ikili bağ ( C=C ) içeren doymamış hidrokarbonlardır.
Yapılarında en az bir tane pi (π) bağı bulunur. Genel formülleri
C n H 2n şeklindedir. Alkenler yağa benzeyen görünüşlerinden do-
layı olefinler olarak da adlandırılır. Alkenler, alkanlarda olduğu
gibi homolog sıra oluşturur. Bu serinin ilk üyesi etendir.

Alkenlerin Adlandırılması
Alkenlerin adlandırılması, aynı sayıda karbon atomu içeren
alkan adının sonunda -an eki yerine -en ya da “-ilen” eki getiri-
lerek yapılır.
Alkan Alken
C 2 H 6 etan C 2 H 4 eten (etilen)
C 3 H 8 propan C 3 H 6 propen (propilen)
C 4 H 10 bütan C 4 H 8 büten (bütilen)

IUPAC sistemine göre alkenlerin adlandırılması yapılırken
şu kurallara uyulur:
1. İkili bağın bulunduğu en uzun karbon zinciri seçilir.

CH 3 –CH=CH–CH–CH 3 CH 3 –CH=CH–CH–CH 3
– –
CH 2 –CH 3 CH 2 –CH 3
Yanlış karbon zinciri seçimi Doğru karbon zinciri seçimi
126
2. İkili bağın bulunduğu karbon veya karbonlar en küçük nu-
marayı alacak şekilde numaralandırma yapılır.
6 5 4 3 1 2 3 4
CH 3 –CH=CH–CH–CH 3 CH 3 –CH=CH–CH–CH 3
– –
CH 2 –CH 3 CH 2 –CH 3
2 1 5 6
Yanlış numaralandırma Doğru numaralandırma

3. Zincire bağlı dal varsa önce dalın bağlı olduğu karbonun
numarası ve grubun adı yazılır. Daha sonra ikili bağın yeri
ve alkenin adı yazılarak adlandırma işlemi tamamlanır.

1 2 3 4
CH 3 –CH=CH–CH–CH 3
–
CH 2 –CH 3
5 6
4-metil-2-hekzen
4. İkili bağın birden fazla olduğu durumlarda, yine ikili bağa
en yakın uçtan başlanarak numaralandırma yapılır. İkili
bağların yeri ayrı ayrı yazılarak -en ekinden önce di, tri,
tetra gibi Latince sayılar getirilir.
5-6
1 2 3 4 1 2 3 4 –
CH 3
C 2 H 5
–
CH 2 =CH–CH=CH 2 CH 2 =C–CH=C–CH 3
1,3-bütadien 2,4-dimetil-1,3-hekzadien