Page 19 - Fen Lisesi Kimya 12 | 3.Ünite

Alkenlerin Yaygın Kullanım Alanları
Alkenler yapılarındaki ikili bağ nedeniyle tepkimeye çok
yatkındır. Bu özellikleri sayesinde alkenlerden pek çok madde
üretilebilir. Yüksek karbon sayılı doymamış sıvı yağların ya-
pısında ikili bağlar bulunur. Bu bağların olduğu karbonlara
hidrojen katılması sonucunda margarinler üretilir. Alkenlerin
en basit üyesi olan etilen, olgunlaştırma hormonu olarak bilinir.
Muz, şeftali, kivi, armut, elma gibi bazı meyveleri hasat sonrası
olgunlaştırmada seyreltik etilen kullanılır. Ayrıca alkenler, su ve
halojen asitleri ile katılma tepkimesi verir. Bu yüzden alkol ve
alkil halojenür eldesinde ham madde olarak kullanılır.
Perkloro etilen (C 2 Cl 4 ); kumaşı bozmadan, nemlilik bırakma-
dan ve kendi boyutunda bırakarak temizleme özelliğine sahiptir.
70 C’de buharlaşabilen perkloro etilen ütü ile kolaylıkla kumaş-
o
tan uzaklaştırılır. Bu nedenle kuru temizlemede sıklıkla perklo-
ro etilen kullanılır.
Alkenlerin en önemli kullanım alanlarından biri polimer Görsel 3.6: Teflon tava
endüstrisidir. Endüstride ve günlük yaşamda önemli yer tutan
polimerik maddeler pek çok alanda kullanılır. Örneğin polieti-
len, sert ve yumuşak plastik imalatında; teflon, mutfak malze-
melerinin kaplanması ve bazı makine parçalarının üretimi gibi
alanlarda kullanılır (Görsel 3.6). Bir diğer polimer türü olan
polistiren ise kalıplanmış plastik eşya, yalıtım malzemesi, köpük
boru ve otomobil parçalarının üretiminde kullanılır. Etilenin bir
diğer polimeri poliakrilonitril, sentetik lif (Görsel 3.7) yapımın- 131
da ve giyim eşyalarında; sentetik kauçuk ise otomobil lastiği,
ayakkabı, kayış, yer döşemesi, elektrik yalıtıcısı gibi malzemele-
rin üretiminde kullanılır.

3.1.8. Alkinler
Alkinler, molekül yapısındaki karbon atomları arasında en
az bir tane üçlü bağ (C–C) içeren doymamış hidrokarbonlardır.
–
Alkinlerin yapısında en az iki pi (π) bağı bulunur. Genel formü-
–
lü C n H 2n-2 olan alkinler de alkan ve alkenler gibi homolog sıra
oluşturur. Alkinlerin ilk üyesi etinin özel adı asetilendir (C 2 H 2 ).
Bu nedenle alkinler asetilenler olarak da bilinir.

Alkinlerin Adlandırılması
Alkinlerin adlandırılması, aynı sayıda karbon atomu içeren
alkanların adının sonundaki -an eki yerine -in eki getirilerek Görsel 3.7: Sentetik lif
yapılır. Alkinler, asetilen sınıfı bileşikler olduğu için asetilen
türevleri olarak da bilinir.
Alkan Alkin
C 2 H 6 etan C 2 H 2 etin
C 3 H 8 propan C 3 H 4 propin
C 4 H 10 bütan C 4 H 6 bütin

FEN LİSESİ KİMYA 12