Page 4 - Fizik 10 | 3. Ünite

3. ÜNİTE: DALGALAR

“T�treş�m hareket�” etk�nl�ğ�nde cetvel�n yaptığı hareket g�b� c�s�mle-
r�n sab�t b�r eksene göre tekrarlanan hareketler�ne t�treş�m hareket�
den�r. Küçük ve hızlı salınıma t�treş�m den�r.

T�treş�m hareket� potans�yel enerj�n�n k�net�k enerj�ye, k�net�k enerj�n�n
potans�yel enerj�ye dönüşmes�yle oluşur.

T�treş�m hareket�, sonucunda esnek b�r ortama aktarılan enerj�n�n b�r
noktadan başka b�r noktaya �let�l�rken ortamda oluşturduğu şek�l değ�-
ş�kl�ğ�ne dalga, bu dalganın esnek ortamda yayılmasına �se dalga
hareket� den�r. Dalga hareket� sırasında esnek ortam moleküller� �ler-
lemez, sadece t�treş�r. Görsel 3.4’tek� g�b� su yüzey�ne dokunulduğun-
da oluşan şek�l değ�ş�kl�ğ� ortam boyunca �let�l�rken su moleküller� b�r
Görsel 3.4: Su yüzey�ne
dokundurulan parmağın noktadan başka b�r noktaya öteleme hareket� yapmaz.
oluşturduğu dalga
Dalga hareket�n� ve dalga hareket�n�n temel kavramlarını açıklamak �ç�n
“Dalga hareket�” etk�nl�ğ�n� yapınız.

2. ETKİNLİK
Etk�nl�ğ�n Adı Dalga hareket�
Dalga hareket�, per�yot, frekans, hız ve genl�k kavramlarının açıklanma-
Etk�nl�ğ�n Amacı
ETKİNLİK Kullanılan Malzemeler Tablet veya etk�leş�ml� tahta
sını sağlamak

Etk�nl�ğ�n Hazırlanışı
1. Adım: Karekoddan yararlanarak s�mülasyona ulaşınız.

2. Adım: S�mülasyonda “Ampl�tude”y� (Genl�k) 1,25 cm “Frequency”ı (Frekans) 3.00 Hz e get�rerek
kaynağı çalıştırınız. Ardışık �k� yeş�l boncuk arasındak� uzaklığı s�mülasyondak� cetvel
yardımıyla ölçünüz. Aynı �şlem� farklı ardışık �k� yeş�l boncuk �ç�n de yaparak ölçtüğünüz
değerler� defter�n�ze yazınız.
3. Adım: S�mülasyondak� t�treş�m kaynağının tam b�r t�treş�m� �ç�n geçen sürey� s�mülasyondak�
kronometre �le ölçünüz. Sonucu defter�n�ze yazınız.

4. Adım: T�treş�m kaynağının bell� b�r süre �ç�nde yaptığı t�treş�mler� sayınız. Kaynağın b�r san�yede
yaptığı t�treş�m sayısını bulunuz. Sonucu defter�n�ze yazınız.

5. Adım: İlk dalganın mengeneye ulaşma süres�n� ve t�treş�m kaynağı �le mengene arasındak� uzaklı-
ğı ölçerek dalgaların b�r san�yede aldığı yolu bulunuz.
6. Adım: T�treş�m kaynağının denge konumuna olan uzaklığını yavaş yavaş artırarak oluşturulan
dalgalardak� değ�ş�m� gözlemley�n�z.

Etk�nl�ğ�n Sonuçlandırılması
1. T�treş�m kaynağının denge konumuna olan uzaklığını artırdığınızda, �lk oluşturduğunuz dalgaların
denge konumuna olan yüksekl�ğ�yle son oluşturduğunuz dalgaların denge konumuna olan yüksek-
l�ğ�n� karşılaştırınız.

2. Etk�nl�ğ�n 3 ve 4. adımlarında bulduğunuz sonuçları �nceley�n�z. Bu sonuçlar arasındak� matema-
t�ksel model� oluşturunuz.

116 10. SINIF FİZİK