Page 5 - Fizik 10 | 3. Ünite

1. BÖLÜM: DALGALAR

“Dalga hareket�” etk�nl�ğ�nde görüldüğü g�b� oluşturulan ardışık �k� dalga Tepe λ Tepe
üzer�ndek� dalga tepes� ya da dalga çukuru arasındak� uzaklığa dalga
boyu den�r. Dalga boyu λ sembolüyle göster�l�r. SI’da b�r�m� metred�r.
Dalga üzer�ndek� en yüksek noktaya dalga tepes�, en alttak� noktaya λ
da dalga çukuru den�r. Ardışık �k� tepe ya da �k� çukurun b�rb�r�ne Çukur Çukur
uzaklığı dalga boyu kadardır. (Şek�l 3.1). Su

B�r hareket�n eş�t zaman aralıklarında kend�n� tekrar etmes�yle gerçek- Şek�l 3.1: Su yüzey�nde dalga
leşen hareketlere per�yod�k hareket den�r. T�treş�m hareketler� per�- hareket�
yod�k hareketlerd�r (Şek�l 3.2).

T�treşen b�r dalga kaynağının b�r tam t�treş�m� �ç�n geçen süreye
per�yot den�r. Per�yot T sembolüyle göster�l�r. SI’da b�r�m� san�yed�r (s).
Kaynağın her tam t�treş�m�nde b�r tam dalga oluştuğu �ç�n dalgaların
per�yodu kaynağın per�yoduna eş�tt�r.

Per�yod�k hareket yapan c�s�mler�n b�r�m zamandak� t�treş�m sayısına
frekans den�r. Frekans f sembolüyle göster�l�r. SI’da b�r�m� Hertz d�r (Hz),
-1
s �le de göster�l�r. Dalga kaynağının frekansı, oluşturulan per�yod�k
dalgaların frekansına eş�tt�r. Bu nedenle frekans sadece dalga kayna-
ğına bağlıdır. Kaynağın ayarı değ�şt�r�lmed�ğ� sürece oluşan dalganın
frekansı da değ�şmez. K L

Per�yot ve frekans kavramlarının tanımlarından ve “Dalga hareket�”
etk�nl�ğ�n�n 3 ve 4. adımlarında elde ed�len ver�lerden hareketle bu �k� Şek�l 3.2: Sarkaçlı saat
kavramın matemat�ksel olarak b�rb�r�n�n ters�ne eş�t olduğu görülür.
Buradan

T $ f = 1 bağıntısı elde ed�l�r.

Dalga hareket� sırasında ortam moleküller� �lerlemez, sadece t�treş�r.
Şek�l 3.3’te oluşturulan dalga �lerlerken esnek ortam üzer�nde seç�len
b�r P noktasının sadece t�treş�m hareket� yaptığı görülmekted�r.

P Sabit uç

P
Sabit uç

P Sabit uç

P
Sabit uç

Sabit uç
P

Şek�l 3.3: Oluşturulan b�r dalganın �lerlemes�
sırasında ortam üzer�ndek� P noktasının hareket�

10. SINIF FİZİK 117