Page 59 - Fizik 10 | 3. Ünite

5. BÖLÜM: DEPREM DALGASI

3.5.1. Deprem Dalgası

Levha hareketler�, volkan�k patlamalar ve çöküntüler yer kabuğunda
kırıklara neden olur. Yer kabuğundak� fay olarak adlandırılan kırıklar
üzer�nde b�r�ken enerj�n�n boşalmasıyla meydana gelen t�treş�mler�n
oluşturduğu dalgalara deprem dalgası, bu dalgaların geçt�ğ� ortamları
ve yer yüzey�n� sarsması olayına �se deprem den�r. Mekan�k dalga-
lardan olan deprem dalgalarından bazıları en�ne, bazıları da boyuna
dalga çeş�d�d�r.

Depremler�n oluşumunu, deprem ölçü aletler�n� ve yöntemler�n�,
deprem dalgalarının yayılmasını ve depremle �lg�l� konuları �nceleyen
b�l�m dalına s�smoloj�, s�smoloj� alanında çalışan b�l�m �nsanına s�s-
molog den�r.
Deprem�n büyüklüğü, kırılan yüzey�n büyüklüğünü ve ortaya çıkan
enerj�n�n düzey�n� bel�rten b�r ölçüdür.
Deprem�n büyüklüğü s�smograf adı ver�len aletle ölçülür
(Görsel 3.24). Yapılan ölçüm R�chter (R�hter) ölçeğ� den�len b�r
ölçümle tanımlanır. Bu ölçekte deprem dalgalarının büyüklüğü 1 �le 9
arasındak� rakamlarla �fade ed�l�r. R�chter ölçeğ�nde her b�r�m artış, yer
sarsıntılarında 10 katlık artışa karşılık gel�r. Görsel 3.24: S�smograf
Deprem�n ş�ddet�, herhang� b�r der�nl�kte meydana gelen deprem�n
doğa, b�na ve �nsanlar üzer�ndek� etk�ler�n�n ölçüsüdür. Bu etk�, dep-
rem�n büyüklüğü, uzaklığı ve yapıların depreme karşı gösterd�ğ� daya-
nıklılığa bağlıdır (Şek�l 3.48). Deprem�n ş�ddet�, deprem�n büyüklüğü
hakkında doğru b�lg� vermez.
DEPREMİN ŞİDDETİ
MİKRO KÜÇÜK HAFİF ORTA GÜÇLÜ ŞİDDETLİ BÜYÜK

1,0-1,9 2,0-2,9 3,0-3,9 4,0-4,9 5,0-5,9 6,0-6,9 7,0-7,9 8,0-8,9 9 ve Üzeri
DEPREMİN BÜYÜKLÜĞÜ
Şek�l 3.48: Deprem�n ş�ddet� �le büyüklüğü arasındak� �l�şk�
Deprem sonucunda yer yüzey�nde meydana gelen kırık ve çatlaklar
deprem�n ş�ddet�n� göstermekted�r (Görsel 3.25).

 S�mülasyon

Deprem s�mülasyonunu
karekoddan yararlanarak
Görsel 3.25: Deprem sonucunda yolda meydana �nceley�n�z.
gelen hasar

10. SINIF FİZİK 171