Page 56 - Fizik 10 | 3. Ünite

3. ÜNİTE: DALGALAR

İlg�nç b�r olay da Fransa’da meydana gelm�şt�r. Se�n (Sen) Nehr� üze-
r�nde bulunan b�r asma köprüden askerî b�rl�k uygun adımda geçerken
askerler�n adımlarının frekansı, köprünün doğal frekansıyla eş�tlend�-
ğ�nden rezononsa gelen köprü yıkılmıştır.

Yankı

Yay ve su dalgalarında olduğu g�b� ses dalgaları da yansıma özell�ğ�ne
sah�pt�r. Ses dalgalarının sert b�r yüzeye çarpıp ses kaynağına ger�
dönmes�ne yankı den�r (Şek�l 3.47).

Yansıyan dalga
Mesafe
sensörü

Kaynak

Engel

Kaynaktan çıkan dalga

Şek�l 3.47: Ses�n yankılanması

o
Hava ortamında 20 C sıcaklıkta yankı olayının oluşab�lmes� �ç�n ses
kaynağı �le ses�n yansıma yaptığı yüzey arasındak� mesafe en az 17 m
olmalıdır. Bu mesafeden az ortamlarda kaynaktan çıkan ses �le engele
çarpıp gelen ses ayırt ed�lemez.

Çevre ve sağlık sorunlarına neden olab�len, �stenmeyen b�rçok ses�n
kulağa yoğun olarak gelmes�yle oluşan ses k�rl�l�ğ�ne gürültü den�r.
Yoğun traf�k, �ş mak�neler� ve beton kırıcıları (Görsel 3.22) gürül-
tü neden� olab�l�r. Ses�n gürültülü, boğuk ve anlaşılmaz olmasına da
uğultu den�r.

Görsel 3.22: Beton kırıcı 3.4.2. Ses Dalgalarının Tıp, Denizcilik, Sanat ve
Coğrafya Alanlarında Kullanımı

B�r engele gönder�len ses�n yansıyarak kaynağa dönmes� �ç�n geçen
süreden yararlanılarak engel�n uzaklığı tesp�t ed�l�r. Den�zc�l�kte su
altındak� nesneler� fark edeb�lmek ve konumlarını bel�rlemek �ç�n
sonar c�hazı gel�şt�r�lm�şt�r. Sonar c�hazı bell� aralıklarla ses dal-
gaları yayar. Ses dalgaları engelden yansıyarak sonara ulaşır.
Sonar c�hazı, gönderd�ğ� ses dalgası ve yansıyan dalga arasın-
dak� zaman farkını hesaplayarak ses�n yansıdığı yüzey ya da
c�sm�n uzaklığı ve özell�kler� hakkında b�lg� ver�r. Balıkçılar, sonar

168 10. SINIF FİZİK