Page 53 - Fizik 10 | 3. Ünite

4. BÖLÜM: SES DALGASI

Sıra Sizde - 17

Aynı ortamda bulunan özdeş K ve L ş�şeler�ndek� su sev�yes� şek�ldek�
g�b�d�r.
Buna göre

I. Ş�şelere ayrı ayrı üfl end�ğ�nde L ş�şes�nden çıkan ses�n frekansı
K ş�şes�nden çıkan ses�n frekansından büyüktür.
II. Ş�şelere c�s�mle vurulduğunda K ş�şes�nden çıkan ses�n frekansı
L ş�şes�nden çıkan ses�n frekansından büyüktür.
III. Ş�şelere c�s�mle vurulduğunda ş�şelerden çıkan ses�n ortamdak�
yayılma hızları eş�tt�r.
K L
�fadeler�nden hang�ler� doğrudur?

Çözüm
Çözüm

İnsan kulağı frekansı 20 Hz �le 20 000 Hz arasındak� sesler� algılar.
Frekansı 20 Hz den düşük olan seslere �nfrason�k ses den�r. Deprem
dalgalarının ürett�ğ� ses �nfrason�k sest�r. Frekansı 20 000 Hz den
büyük olan seslere de ultrason�k ses den�r. Ultrason c�hazlarında ult-
rason�k sesten yararlanılır.
Sesin Şiddeti

Ses�n ş�ddet�, enerj�s�yle doğru orantılıdır. Ses dalgalarının taşıdığı
enerj�ye bağlı olarak ses�n b�r�m yüzeye b�r�m zamanda d�k olarak
uyguladığı kuvvete ses�n ş�ddet� den�r. SI’da b�r�m� (dB) des�bel d�r.
Ses�n ş�ddet� kaynaktan uzaklaştıkça azalır. İnsan kulağı 0 dB �le
120 dB arasındak� sesler� algılayab�l�r. 120 dB den daha büyük ş�ddete
sah�p sesler �nsan kulağında �ş�tme kaybına neden olur (Şek�l 3.46).

Polis
Yaprak Buzdolabı Konuşma Kamyon Helikopter Polis sireni Havai fişek
hışırtısı Saç
Nefes Fısıltı Sağnak Trafikteki kurutma Trombon Jet motoru
yağış otomobil makinesi
0 dB 10 dB 20 dB 30 dB 40 dB 50 dB 60 dB 70 dB 80 dB 90 dB 100 dB 110 dB 120 dB 130 dB 140 dB

Düşük Yüksek Aşırı
şiddetli Orta şiddetli Çok yüksek Acı
ses şiddetli ses gürültülü ses sınırı
ses ses
Tını Şek�l 3.46: Ses ş�ddet� ç�zelges�

Bazı sesler�n ş�ddet� ve frekansı aynı olmasına rağmen ses kaynağının
yapısındak� farklılık neden� �le sesler farklı �ş�t�leb�l�r. P�yanodan çıkan
“m�” ses� �le g�tar, keman ya da bağlamadan çıkan “m�” ses� farklı kay-
naklardan gelen “m�” ses� olarak algılanır. Aynı frekansta ses çıkaran,
kaynakları b�rb�r�nden ayıran ve ses kaynağının c�ns�n� bel�rlemeye
yarayan ses�n özell�ğ�ne tını den�r. Ses�n bu özell�ğ� sayes�nde b�r �nsan
aynı notayı çalan �k� müz�k enstrümanını görmeden hang� ses�n hang�
enstrümandan geld�ğ�n� ayırt edeb�l�r.

10. SINIF FİZİK 165