Page 66 - Fizik 10 | 4. Ünite

4. ÜNİTE: OPTİK

Deney�n �k�nc� adımında �se pr�zmaya gönder�len beyaz ışığın kend�s�n�
oluşturan renklere ayrıştığı görülür (Görsel 4.27). Ortamın kırılma �nd�-
s�n�n büyüklüğü ışığın dalga boyuna bağlıdır. Bu nedenle kırıcı ortama
aynı açıyla g�ren farklı renktek� ışınlar farklı açılarla kırılır. Dalga boyu
büyük olan ışınlar daha az kırılırken dalga boyu küçük olan ışınlar daha
çok kırılır. Bu nedenle dalga boyu büyük olan kırmızı ışık az kırılırken
dalga boyu küçük olan mor ışık en çok kırılır.

Görsel 4.27: Beyaz ışığın pr�zmadan geçerken renklere ayrılması

İk�zkenar d�k üçgen şekl�ndek�, camdan yapılmış pr�zmalara tam yansı-
malı pr�zma den�r. Hava ortamında pr�zmanın yüzeyler�nden b�r�ne d�k
gelen ışın pr�zmanın �ç�nden havaya geç�ş�nde tam yansımaya uğrar.
Bu nedenle bu pr�zmalar tam yansımalı pr�zma olarak adlandırılır.
Pr�zmalara gelen ışığın tam yansıma yapab�lmes� �ç�n pr�zmanın kırıl-
ma �nd�s�n�n �ç�nde bulunduğu ortamın kırılma �nd�s�nden büyük olması
ve ışığın yüzeye sınır açısından büyük gelmes� gerek�r. Camdan yapıl-
mış tam yansımalı pr�zmalar da camdan havaya geç�şte sınır açısı
o
o
42 d�r. Bu nedenle pr�zmalarda camdan havaya geç�şte 42 den büyük
açıyla gelen ışınlar tam yansıma yapar.
Hava ortamındak� camdan yapılmış tam yansımalı pr�zmalarda d�k
kenarlardan b�r�ne d�k gönder�len ışın d�ğer d�k kenardan y�ne d�k
çıkar (Şek�l 4.52: a). H�potenüse d�k gönder�len ışın tam yansımalar-
dan sonra h�potenüsten d�k çıkar (Şek�l 4.52: b). H�potenüse paralel
gönder�len ışın tam yansıma ve kırılmalardan sonra y�ne h�potenüse
paralel çıkar (Şek�l 4.52: c).

Hava

Cam
Cam Cam

a) b) c)

Şek�l 4.52: Bazı ışınların tam yansımalı pr�zmalarda kırılması

248 10. SINIF FİZİK