Page 55 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Etkin Değer

? Alternatif akım ile çalışan herhangi bir devre elemanında harcanan gücü bulmak için değişen
akım ve gerilimin hangi andaki değeri kullanılmalıdır?

Alternatif akım devrelerinde gerilim ve akımın değeri sürekli değişir. Akım bir periyotluk sürede maksimum
değerine iki defa ulaşır. Bu nedenle gücün hesabında gerilim ve akımın anlık değerinin veya maksimum değe-
rinin kullanılması hatalara neden olur. Örneğin akım ve gerilimin maksimum değeri kullanılarak hesaplanan
güç değeri, gerçek değerinden daha fazla olur. Bu nedenle güç hesaplaması yapılırken akım ve gerilimin anlık
değerleri yerine etkin değerleri kullanılmalıdır.

Alternatif akımın bir dirençte belirli bir sürede sağladığı ısı miktarı, aynı dirençte ve aynı sürede doğru akımla da
elde edilebilir. Bu enerjiyi sağlayan doğru akım geriliminin büyüklüğüne ve akım şiddetine, alternatif gerilimin
ve alternatif akımın etkin değeri denir. Alternatif akım devrelerinde kullanılan ampermetre ve voltmetrenin
ölçtüğü değerler akım ve gerilimin etkin değerleridir. Etkin değerlerin kullanılması, alternatif akım değerlerinin
doğru akım cinsinden ifade edilmesinde kolaylık sağlar. Yapılan deneyler ve hesaplamalar akım ve gerilimin
etkin değerlerinin maksimum değerlerinden daha küçük olduğunu göstermiştir.

68. ALIŞTIRMA

Günlük hayatta sıklıkla kullanılan cihazların bazıları verilmiştir.

I. El feneri
II. Radyo
III. Çamaşır makinesi
IV. Cep telefonu
V. Ütü

Bu cihazların hangileri doğru akımla hangileri alternatif akımla çalışır?
ÇÖZÜM

69. ALIŞTIRMA

Özdeş K ve L ısıtıcılarından K ısıtıcısı doğru akım kaynağına, L ısıtıcısı alternatif akım kaynağına bağ-
lanmıştır.
Isıtıcıların aynı sürede yaydığı ısı enerjileri eşit olduğuna göre ısıtıcılardan geçen akımları ve ısıtı-
cıların gerilimlerini karşılaştırınız.

ÇÖZÜM

357
357