Page 3 - Fizik 12 | 2.Ünite

1. BÖLÜM: BASİT HARMONİK HAREKET

2.1.1. Basit Harmonik Hareketin Düzgün Çembersel
Hareket Kullanılarak Açıklanması

Bel�rl� aralıklarla tekrarlanan hareketlere per�yod�k hareket den�ld�ğ�
b�r öncek� ün�tede �fade ed�lm�şt�. B�r c�sm�n per�yod�k hareket�n� her-
hang� b�r eksen üzer�ndek� sab�t b�r nokta etrafında gerçekleşt�rmes�ne
t�treş�m hareket� den�r.

Dünyadak� bütün sesler�n kaynağı, t�treş�m hareket� yapan s�stemler-
d�r. Ses, konuşma sırasında ses teller�n�n t�treşmes�yle oluşur. G�tar
tel�, üzer�nde bulunduğu eksene d�k olarak çek�l�p bırakıldığında hare-
kete başladığı nokta etrafında t�treş�m hareket� yapar ve ses oluşur
(Görsel 2.1). Davul ve bater� g�b� vurmalı çalgılarda �se gerg�n yüzeyle-
r�n t�treş�m� ses�n çıkmasını sağlar.

Salıncakta sallanan b�r çocuğun denge noktası etrafında yaptığı hare-
ket, salınım hareket�d�r (Görsel 2.2).

Görsel 2.1: G�tar

Görsel 2.2: Salıncakta sallanan çocuk

Duvar saatler�nde sarkacın salınımı da b�r t�treş�m hareket�d�r
(Görsel 2.3). Bu hareket sırasında sarkaç, b�r uçtan d�ğer uca b�r san�ye
sürede ulaşır. Her �k� san�yede b�r, aynı hareket tekrarlanır. Bu sarkaç-
lara san�yeler� vuran sarkaç da den�r.
Görsel 2.3: Sarkaçlı saat
Müz�kte sab�t b�r r�t�m tutturmak amacıyla kullanılan alete metronom
den�r. Metronom bell� aralıklarla vuruş sesler� çıkararak r�t�m elde ed�l-
mes�n� sağlar (Görsel 2.4).

Dalgalı b�r den�zde �skeleye bağlanmış b�r sandalın su yüzey�nde
düşey düzlemde yapmış olduğu hareket de t�treş�m hareket� olarak
adlandırılab�l�r.

T�treş�m hareketler�n�n bazılarını duyu organları algılayamaz. Katı
moleküller�n�n denge noktaları etrafındak� t�treş�mler, bunlara örnek
olarak ver�leb�l�r.

Sürtünmes�z yatay b�r düzlem üzer�nde ger�lmem�ş veya sıkıştırılmamış
yay sab�t� k olan yayın ucuna bağlı m kütlel� c�sm�n bulunduğu konum,
denge konumu ya da denge noktası olarak �fade ed�l�r.
Görsel 2.4: Metronom

12. SINIF FİZİK 75