Page 5 - Fizik 12 | 2.Ünite

1. BÖLÜM: BASİT HARMONİK HAREKET

C�s�m, bu noktada sah�p olduğu k�net�k enerj�yle tekrar yükselerek aynı
açıyı yapacak şek�lde L noktasına kadar çıkar ve durur (Şek�l 2.2: c).
Bu hareket, per�yod�k olarak tekrarlanır.

Basit Harmonik Hareket ile Düzgün Çembersel Hareket
Arasındaki İlişki

Düşey düzlemde düzgün çembersel hareket yapan b�r c�sm�n, yatay ve
düşey eksendek� �z düşümünün yapmış olduğu hareket, bas�t harmon�k
harekett�r. Paralel ışık demet�
Y
Saydam çubuğun ucuna yerleşt�r�len mat c�s�m (Şek�l 2.3), O noktası ω ω
etrafında sab�t b�r açısal hızla döndürüldüğünde, c�s�m X noktasından
geçerken gölges� L noktasındadır. Z O X
A
C�s�m, yörünges� üzer�ndek� Y noktasına geld�ğ�nde gölges� denge nok-
tası olan O noktasına, Z noktasına geld�ğ�nde �se gölges� K noktasına
ulaşır. Hareket�n devamında c�sm�n gölges� önce O noktasına, sonra
tekrar L noktasına döner. Hareket sürekl� tekrarlanırsa c�sm�n gölges�-
n�n yaptığı bu hareket, bas�t harmon�k hareket olur.

Bas�t harmon�k hareketle �lg�l� kavramlar aşağıda ver�lm�şt�r. K A O A L
Perde
1. Uzanım (x): Bas�t harmon�k hareket yapan c�sm�n herhang� b�r
anda denge noktasına olan uzaklığına uzanım den�r (Şek�l 2.4). Uza- Şek�l 2.3: Bas�t harmon�k
nımın SI’da b�r�m� metred�r. Vektörel b�r büyüklüktür. Uzanımın yay hareketle düzgün çembersel hareket
arasındak� �l�şk�n�n �ncelenmes� �ç�n
sarkacı ve bas�t sarkaçta göster�m� Şek�l 2.4: a, b’dek� g�b�d�r.
oluşturulan düzenek

Hareket yönü

x
K x L
O O j = 0
Denge Denge A
konumu konumu
a) b)
O
Şek�l 2.4: a, b) Bas�t sarkaç ve yay sarkacında uzanımın göster�m� Denge
konumu
a)
2. Genl�k (A): Bas�t harmon�k hareket yapan c�sm�n uzanımının en j = 0
büyük değer�ne genl�k den�r (Şek�l 2.5). Genl�ğ�n SI’da b�r�m� metre-
d�r. Vektörel b�r büyüklüktür. Genl�ğ�n bas�t sarkaç ve yay sarkacında
göster�m� Şek�l 2.5: a, b’dek� g�b�d�r. K L
O A
Denge
3. Per�yot (T): Bas�t harmon�k hareket yapan c�sm�n hareket�n�n b�r konumu
tam salınım yapması �ç�n gereken süreye per�yot den�r. SI’da b�r�m� b)
san�yed�r.
Şek�l 2.5: a, b) Bas�t sarkaç ve yay
sarkacında genl�ğ�n göster�m�

12. SINIF FİZİK 77