Page 26 - Fizik 12 | 4.Ünite

4. ÜNİTE: ATOM FİZİĞİNE GİRİŞ VE RADYOAKTİVİTE

Maddey� oluşturan atomların oluşum basamakları Şek�l 4.22’de ver�l-
m�şt�r.

Elektron Nötron

d d

u

Çekirdek

Proton u
u

d

Şek�l 4.22: Atomun oluşum basamağı

Doğada her çeş�t madde, ferm�yon adı ver�len parçacıkların bozon-
lar aracılığı �le b�r araya gelmes�nden oluşmuştur. Kuarkların farklı
şek�llerde b�r araya gelmes�yle oluşan atom altı yapılara hadronlar
den�r. Hadronlar, kend� �ç�nde kütle büyüklükler�ne göre mezonlar ve
baryonlar olarak �k� gruba ayrılır. Baryon üyes� olan proton ve nötronlar
b�r araya gelerek atomun çek�rdeğ�n�, atom çek�rdeğ� lepton üyes� olan
elektronlarla b�r araya gelerek atomu, atomlar b�r araya gelerek mole-
küller�, moleküller de b�r araya gelerek maddey� oluşturur.

Kütle ve Higgs Bozonu

Standart modeldek� parçacıkların bazıları kütlel�yken bazıları kütles�z-
d�r. Standart model bu durumu H�ggs mekan�zmasıyla açıklar. Tüm
uzayın H�ggs alanıyla dolu olduğu varsayılır. Ferm�yonlar, W ve Z
bozonları uzayda hareket ederken bu alanla etk�leşerek kütle kazanır.
Fotonun ve gluonların kütles�z olmasının sebeb� �se H�ggs alanıyla etk�-
leşmemeler�d�r. Etk�leş�me aracılık eden parçacığa H�ggs bozonu ya
da H�ggs parçacığı den�r. H�ggs bozonunun kend�s� de H�ggs alanıyla
etk�leşerek kütle kazanır (Görsel 4.9).

H�ggs
bozonu

Protonlar

Görsel 4.9: H�ggs bozonu �llüstrasyonu

170 12. SINIF FİZİK