Page 33 - Fizik 12 | 5.Ünite

4. BÖLÜM: COMPTON SAÇILMASI VE DE BROGLİE DALGA BOYU

5.4.1. Compton Saçılması

1919 yılında E�nste�n, ışık fotonlarının doğrusal b�r momentuma sah�p
olduğunu �ler� sürmüş, fotonların atom �le etk�leş�mler�nde soğurulmalar
veya yayınlanmalar olab�lmes� �ç�n atoma enerj� ve momentum aktarıl-
ması gerekt�ğ�n� söylem�şt�r. E�nste�n, enerj�s� E = h $ f olan b�r fotonun
f
E hf $
momentumu �ç�n P = c f = c bağıntısını �ler� sürmüştür.
Arthur Holly Compton (Arthır Holy Kamptın, 1892-1962) (Görsel 5.11),
fotonların hem enerj� hem de momentum taşıdığı f�kr�n� destekleyen b�r
deney yapar. B�r karbon hedefe X-ışınları gönder�r. Compton, elektrona
çarpıp saçılan X-ışınlarının (Görsel 5.12) ş�ddet�n� ve dalga boyunu
ölçerek saçılmanın klas�k dalga teor�s� �le açıklanamayacağını gösteren
öneml� sonuçlara ulaşır.
Görsel 5.11: Arthur Holly Compton

Saçılan elektron

Elektron

Gelen foton

Saçılan foton

Görsel 5.12: Compton olayı
B�r elektrona Şek�l 5.21: a’dak� g�b� gönder�len enerj�s� E frekansı f ve
f
dalga boyu λ olan X-ışını fotonu bu çarpışma sırasında b�r parçacık
g�b� davranarak Şek�l 5.21: b’dek� g�b� elektronun saçılmasını sağlar.

Saçılan foton

E ′, P′, f′, λ′
f
Gelen foton Elektron
θ
α

E , P , f, λ
f Saçılan elektron

E , P e
e
a) Çarpışmadan önce b) Çarpışmadan sonra

Şek�l 5.21: a, b) X-ışını fotonunun elektrona çarpıp saçılması
model�

12. SINIF FİZİK 219