Page 34 - Fizik 12 | 5.Ünite

5. ÜNİTE: MODERN FİZİK

P Foton ve elektronun çarpışması, merkez� olmayan esnek çarpışma
α şekl�nde gerçekleş�r. Momentumun korunumu yasası gereğ� gelen
fotonun momentumu (P), saçılan fotonun momentumu (P′) �le saçılan
elektronun momentumunun (P ) vektörel toplamına eş�tt�r (Şek�l 5.22).
P′ e
P e
Enerj�n�n korunumu yasasından gelen fotonun enerj�s� (E) saçılan foto-
f
nun enerjs� (E′) �le saçılan elektronun k�net�k enerj�s�n�n (E ) toplamına
e
Şek�l 5.22: Saçılmadan sonra gelen eş�t olur ve E = E + E şekl�nde �fade ed�l�r.
e
0
foton, saçılan foton ve elektronun Bu durumda gelen fotonun enerj�s� saçılan fotonun enerj�s�nden büyük-
momentum vektörler�n�n toplamı
tür. Fotonların enerj�ler� frekansları �le doğru orantılı olduğundan gelen
fotonun frekansı (f) saçılan fotonun frekansından (f′) daha büyük olur
(f > f′).
Fotonların enerj�ler� dalga boyları �le ters orantılı olduğundan saçılan
fotonun dalga boyu (λ′), gelen fotonun dalga boyundan (λ) daha büyük
olur. (λ′ > λ).
Compton saçılması sırasında fotonun dalga boyu ve frekansı değ�şse
de aynı ortamda �lerleyen fotonların hızlarının büyüklükler� eş�t oldu-
ğundan gelen ve saçılan fotonların hızlarının büyüklükler� de eş�t olur.
Elektronun hızı �se fotonların hızından daha küçüktür.

Compton saçılması sırasında meydana gelen olayların �ncelenmes� �ç�n
“Compton saçılması model�” etk�nl�ğ�n� yapınız.

2. ETKİNLİK

ETKİNLİK Etk�nl�ğ�n Adı Compton saçılması model�

Etk�nl�ğ�n Amacı
Compton saçılmasının model�n�n ç�z�lerek �ncelenmes�

Kullanılan Malzemeler • A4 kâğıdı
• Renkl� kalemler

Etk�nl�ğ�n Hazırlanışı ve Yapılışı
Compton saçılması sırasında gerçekleşen enerj� ve momentumun korunumu �lkes�nden yola çıkarak
�deal b�r ortam �ç�n Compton saçılmasına benzer b�r etk�leş�m model� oluşturunuz. Oluşturduğunuz
modelde, gelen fotonun reng�n� mav�, saçılan fotonun reng�n� kırmızı ve saçılan elektronun reng�n� yeş�l
seçerek ç�z�n�z.

Etk�nl�ğ�n Sonuçlandırılması
Hazırladığınız model� ve elde ett�ğ�n�z b�lg�ler� kullanarak Compton saçılması olayını arkadaşlarınızla
tartışınız.

220 12. SINIF FİZİK