Page 131 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
64 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
6. ÜNİTE : TİYATRO > Tiyatro > Geleneksel Türk Tiyatrosu
Kavram : Üslup
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı SAHNE ÜSLUBU 20 dk.
Çalışmanın Amacı Üslup ve metnin içeriği arasındaki ilişkiyi açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.

KANLI NİGÂR OYUNU
(Hacivat, rast makamında bir semai okuyarak gelir. Sonra perde gazelini okur.)
Hacivat: Of hay Hak.
Bi-hamdillah eriştik bezm-i hâs-ı ehl-i irfâne
Safâ bahşîdelim bülbül gibi sahn-î gülistâne
(…)
Hacivat: Huzur-ı erbâb-ı safâda, nazargâh-ı ehl-i dehâda yani şu bezm-i şevk-efzâda bana da bir
yâr-ı vefâdâr olsa. Geliverse şu hayme üzre kadem bassa, o söylese ben dinlesem, ben söylesem o
dinlese. Her ikimiz söyleşirken bizi temaşa eden ahibbâ safayab olsalar.
Demem o demek değil. Ben bendenize, ben duacınıza, ben hâk, ben hâkisâre.
Karagöz: (Penceresinden) Senin gibi kör kesere. (Çekilir.)
Hacivat: Eli yüzü yunmuş, elfazı düzgün bir yâr-ı kafadâr olsa.
Karagöz: (Pencereden) Kafan darsa aşağı iner bollaştırırım ha!.. (Çekilir.)
Hacivat: Diyelim iş ne imiş, işimizi Mevla’m onara. Yâr bana bir eğlence meded!.. Aman bana bir
eğlence meded!..
Karagöz: (Pencereden) Hacivat bağırma, evde çocuk uyuyor, uyanırsa karışmam, oturağını kafana
atarım. (Çekilir.)
Hacivat: Ah bana bir eğlence aman…
Karagöz: Bağırsan da gelmeyeceğim, çağırsan da.
Hacivat: Gel benim serv-i bülendim.
Karagöz: (Pencereden) Gelemem benim (…) efendim.
Hacivat: Gel benim ömrümün hâsılı.
Karagöz: (Pencereden) Gelemem ayağımın nasırı.
Hacivat: Aşağı gelsene Karagöz’üm.
Karagöz: Memgel.
Hacivat: Pergel mi?
Karagöz: Beş on tane usta dülger.
(…)
Hacivat: Anlaşıldı Karagözüm, senin canın letaif istiyor.
Karagöz: Nasıl bilirsin canımın kadayıf istediğini.

Anonim
Hazırlayan: Muhittin Sevilen
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Kelime Dağarcığı:
ahibba: Dostlar. bendeniz: “Köleniz” anlamında tevazu ifadesi. bezm-i hâs-ı ehl-i irfan: Bilgili kişilerin özel meclisi.
bezm-i şevk-efza: Neşeyi artıran meclis. bi-hamdillah: Allah’a şükürler olsun. elfaz: Kelimeler, sözler. hâk: Toprak
(Tevazu ifadesi.) hâkisar: Toprak içinde kalmış, hâli perişan. hayme: Çadır. huzur-ı erbâb-ı safâ: Neşeli kişilerin huzuru.
kadem basmak: Adım atmak. nazargâh-ı ehl-i dehâ: Deha sahiplerinin baktığı yer. safa bahşetmek: Neşe vermek.
safayab: Safa, neşe bulmuş. sahn-i gülistan: Gül bahçesinin orta yeri. serv-i bülent: Uzun selvi. yâr-ı vefâdar: Vefalı
dost.

128