Page 133 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
65 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
6. ÜNİTE : TİYATRO > Cümle Türleri > Anlamlarına Göre Cümleler
Kavram : Olumlu Cümle, Olumsuz Cümle, Soru Cümlesi, Ünlem Cümlesi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi, Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Okuma Becerisi, Yazma Becerisi

Çalışmanın Adı CÜMLEYİ DOĞRU ANLAMAK 20 dk.
Çalışmanın Amacı Anlamlarına göre cümleleri açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi grafiğinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Anlamlarına Göre Cümleler

Olumlu Cümle: Fiil cümlelerinde eylemin gerçekleştiğini/gerçekleşeceğini, isim cümlelerinde
1 ise sözü edilen kavramın mevcut olduğunu bildiren cümlelerdir.
• Biçimce ve anlamca olumlu cümle
• Biçimce olumsuz, anlamca olumlu cümle
Olumsuz Cümle: Fiil cümlelerinde eylemin gerçekleşmediğini/gerçekleşmeyeceğini,
isim cümlelerinde ise sözü edilen kavramın mevcut olmadığını bildiren
2 cümlelerdir.
• Biçimce ve anlamca olumsuz cümle
• Biçimce olumlu, anlamca olumsuz cümle
Soru Cümlesi: Bir konuda bilgi edinmek, şüpheleri gidermek ve düşünceleri onay-
3 latmak için kurulan cümlelerdir. Sonlarına soru işareti konur.
• Gerçek soru cümlesi: Cevap gerektiren soru cümlesidir.
• Sözde soru cümlesi: Cevap gerektirmeyen soru cümlesidir.

4 Ünlem Cümlesi: Sevinç, korku, şaşırma, öfke, üzüntü, seslenme, sitem, he-
yecan ifade eden cümlelerdir. Sonlarına ünlem işareti konur.

Bilgi Notu: Bir cümlenin yükleminde olumsuzluk bildiren ek veya sözcükler (-ma, -maz, -sız, değil,
yok) kullanılmışsa o cümle biçimce olumsuz kabul edilir.
Bu ek veya sözcüklerden iki tane kullanılması durumunda ise cümle anlamca olumlu olur.

1. Aşağıdaki cümleleri biçim ve anlam yönünden inceleyiniz. İlgili yerlere olumlu (+) veya olumsuz (–) işaretle-
rinden uygun olanı koyarak tabloyu doldurunuz.

Cümle Biçimce Anlamca

Gözümüzün içine baka baka yalan söylüyor.
Senin fikirlerine de katılmıyor değilim.

Türkçe sınavının sonuçları henüz açıklanmadı.
Bizim takım bu sezon hiç maç kaybetmedi.

Yaşadığı bu olaydan dolayı çok üzgündü.

Ne bana ne de diğer arkadaşlarına haber verdi.
Ben şirketimizin geleceğinden umutsuz değilim.

En zor günümde bana destek oldu güya.

130