Page 78 - Felsefe 10

57 FELSEFE 10
Kavram Öğretimi
3. ÜNİTE : FELSEFENİN TEMEL KONULARI VE PROBLEMLERİ > 3.2. Bilgi Felsefesi > 3.2.1. Bilgi Felsefesinin Konusu ve Problemleri
Kavram : Bilgi Felsefesi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Kavram ve Bilgi Edinimi Becerisi, Sorgulama Becerisi

Çalışmanın Adı HİKÂYEYLE FELSEFE: PHILIA VE THEANO - VII 20 dk.
Çalışmanın Amacı Bilgi felsefesini yaklaşımlar (kritisizm ve entüisyonizm) üzerinden açıklayabilme.
Gerekli Malzemeler: Kalem, kâğıt, etkileşimli tahta.

Yönerge: Aşağıdaki hikâyeyi okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

HİKÂYEYLE FELSEFE: PHILIA VE THEANO - VII

Bir önceki günün aksine dışarıda cennet gibi bir manzara vardı. Fırtına dinmiş, deniz sükûnete erişmiş,
masmavi gökyüzü Philia'i oyuna çağıran bir dost gibi gülümsüyordu.
"Mis gibi bahar kokusu… Deniz ve balıklar bizi çağırıyor."
"Madem havamız güzel, o hâlde uçmaya hazırız. Av bölgesine uzunca bir yolumuz var. Bu sürede dün
yarım kalmış olan bilginin kaynakları konusu üzerine konuşuruz."
"Tamam o hâlde, uçuş başlasın."
"Dün rasyonalizm ve empirizmi konuşmuştuk." dedi anne martı ve devam etti uçuşa başladıktan kısa
bir süre sonra. "Dün verdiğim sorular üzerine düşündüğünü biliyorum. Bütün gün düşünceli düşünceli
dönüp dolandın yuvada."
"Evet, bazı cevaplarım var."
"O hâlde öteki bilgi kaynaklarına geçmeden önce biraz bu sorular hakkında konuşalım." dedikten sonra
uzun uzun Philia'in cevaplarını dinleyen anne martı, bir diyalog içinde bu konuyu biraz daha anlatıp
öteki bilgi kaynaklarına geçti.
"Bunların dışında aklın ve deneyimin kendi başına yeterli olmadığını, bilgi edinme sürecinde deneyim
olmadan aklın; aklın imkânları olmadan da deneyimin bilgi edinme sürecinde yeterli olamayacağını, bu
yüzden bilginin akıl ve deneyim olmak üzere iki kaynağı olduğunu savunan kritisizm (eleştiri felsefesi)
var. Bu görüş için her türlü bilginin deneyle başlayıp akılla ortaya çıktığını; duyumsuz kavramların boş,
kavramsız duyumların kör olduğu savıyla kendini ortaya koyduğunu söyleyebiliriz.

1. Hikâyede geçen "Duyumsuz kavramlar boş, kavramsız duyumlar kördür." sözünü açıklayınız.

Buraya kadar anlaşılmayan bir şey var mı Philia?"
"Yok, gayet açık. Duyum ve aklın bir iş birliği içinde ortaya bilgi koyduğunu savunuyor, yanlış mı yorum-
ladım?"
"Çok doğru ifade ettin, konu anlaşılmış demek ki. O hâlde devam edelim."
"Entüisyonizm (sezgicilik) ise varlığın bir bütün olduğunu, akıl ve duyumun bilgi edinmede rolleri olma-
sına rağmen sadece zaman ve mekân içinde olan tekil olayları kavradığını, bu yüzden varlığın bütün-
lüğünü gözden kaçırdığını, akış hâlinde olan hayatı bütün şekilde kavramanın ancak sezgiyle mümkün
olacağını savunur. Sezgi, gerçekliğin doğrudan kendisini bilme imkânı verir. Bunu da mutlak ve zorunlu
bilgiyi dolaysız ve ani bir kavrayışla elde ederiz, argümanıyla ortaya koyar. Genel anlamda bilginin kay-
nağı bu görüşler üzerinden tartışılır." deyince anne martı Theano,
"Sezgicilik epey ilginç bir yaklaşım tarzı. Buna bir örnek verebilir misin peki?"

74