Page 178 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
105 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.6. Kırılma
Kavram : Tam Yansıma, Sınır Açısı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı 3D YANSIMA VE KIRILMA 10 dk.
Çalışmanın Amacı Tam yansıma ve sınır açısı kavramlarını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Bir uzay araştırma gemisi yeni bir gezegen keşfediyor. Aşağıdaki görselde, uzay araştırmaları gemisinin
yeni keşfettiği bir gezegenin atmosferi ile ilgili araştırmalarının sembolik çizimi verilmiştir.

Görsel: Gezegen atmosferi

İlk bulgulara göre gezegenin atmosferi farklı yoğunluktaki şeffaf gaz tabakalarından oluşuyor. Yakınında
bulunan uydunun kütle çekimi etkisi sonucunda gezegenin yüzeyine yakın olan atmosfer tabakası az
yoğun, bir üst tabaka ise çok yoğun gaz ortamı olarak tespit ediliyor. Uzay araştırma gemisi, çok yoğun
olan atmosfer tabakasındaki bir konumdan bir tür elektromanyetik dalga (ışın) yolluyor. Bulgulara göre;
gönderilen ışınlar, az yoğun olan atmosfer tabakasına geçtiklerinde doğrultu değiştirerek yüzeyin nor-
malinden uzaklaşıyor. Gemiden gönderilen ışınların gelme açısı (α) artırıldığında kırılma açısı da (θ)
artıyor. Kırılan ışınlar farklı yoğunluk değerlerine sahip atmosfer tabakalarının tam arasından geçecek
şekilde kırıldığında bu durum gelme açısı için bir sınır değeri ifade ediyor. Eğer gelme açısı bu sınır de-
ğerden de büyük olursa bu kez ışınlar kırılmayıp gelme açısı yansıma açısına eşit (α = β) olacak şekilde
geldikleri ortama geri dönüyor. Farklı yoğunluk değerlerine sahip bu atmosfer tabakalarından çok yoğun
olanının kırıcılık indisi büyük; az yoğun olanının kırıcılık indisi ise küçük kabul ediliyor.

Sorular

1. Sizce kırılma açısı en fazla kaç derece olabilir? Sınır açısı ve tam yansıma kavramlarını belirttiğiniz
bu açı değeri ile ilişkilendirerek nasıl tanımlarsınız?

176
Hazırlayan: Murat İZKAVAS