Page 180 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
106 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.6. Kırılma
Kavram : Görünür Uzaklık
Genel Beceriler : Problem Çözme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı BALIĞIN GÖRÜNÜR UZAKLIĞI 15 dk.
Çalışmanın Amacı Görünür uzaklık kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Verilen metinden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Emre okuldan eve dönerken fizik dersinde öğretme-
nin derste işlediği “kırılma indisi” konusunu kafasında
şekillendirmeye çalışıyordu. Bu konuyu tam kavra-
yamadığını düşünmüş, dersin sonunda öğretmenin
yanına giderek durumu aktardığında öğretmeninden
N
şu öneriyi almıştı: “Kırılma indisini bir gözlem yapa-
rak anlayabilirsin. Örneğin bir balık tutma sırasındaki
gözlemlerinin sonucunu sınıfta öğrendiklerimizle öz-
deş hâle getirebilirsin.”.
Emre eve geldiğinde öğretmeninin bu önerisini ba-
basına ileterek birlikte cumartesi günü gölde balık
tutma kararı aldılar. Evden getirdikleri oltalarını alıp
küçük bir kayıkla göle açıldılar. Emre babasının ken-
disine gösterdiği biçimde oltayı hazırlayıp suya attı
Görsel: Balığın görünür uzaklığı
(bk. Görsel).
Gölde kendisine yakın yüzen ilk balığı gördüğünde balığın ondan hiç kaçmadığını fark etti. Balık derin-
deydi fakat daha sığda görünüyordu yani balığın görünür uzaklığı farklıydı. Şimdi sıra derste öğrendikle-
rini hatırlamaya gelmişti. Bir cismin bulunduğu ortamın kırılma indisi ile gözün bulunduğu ortamın kırılma
indisinin birbirinden farklı olduğu durumda, cismin olduğundan daha yakın veya daha uzak görülebile-
ceği bilgisini hatırladı. Balık, kırılma indisi büyük bir ortamda olduğu için daha yakında görünüyordu. O
hâlde balık da Emre’yi daha uzakta görüyor olmalıydı. “Büyük ihtimalle balık, beni olduğum yerden daha
uzakta gördüğü için benden kaçmıyor.” diye düşündü.
Bu ilk balık avlama denemesinde derste öğrendiği kırılma indisi ile ilgili aşağıdaki sonuçları çıkardı:

• Kırılma indisi küçük olan saydam bir ortamdan büyük olan saydam bir ortamdaki cisme normale yakın
bir doğrultudan bakıldığında cisim bulunduğu yerden daha yakında görülür.

• Kırılma indisi büyük olan saydam bir ortamdan küçük olan saydam bir ortamdaki cisme normale yakın
doğrultudan bakıldığında cisim bulunduğu yerden daha uzakta görülür.
• Öğretmeninin önerisini eyleme dönüştürerek kırılma indisini daha iyi kavradığını ve gözlemlerini öğ-
retmene aktarmayı düşündü.

Sorular

1. Görünür uzaklık kavramını kendi cümlelerinizle tanımlayınız.

178
Hazırlayan: Seçil YILMAZ