Page 174 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
103 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.6. Kırılma
Kavram : Snell Yasası
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı DEMET’İN VARİLİ 20 dk.
Çalışmanın Amacı Snell Yasası’nı açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Demet, okula giderken bir varilin asfalt
zeminden çimli alana ilerlerken yaptığı
hareketi gözlemler. Varilin beton zemin-
de sapmadan yoluna devam ettiğini, çimli
alana girdiğinde hızının azaldığını ve sola
yöneldiğini fark eder (Şekil 1).
Okula gittiğinde fizik dersinde öğretmen
tahtaya kırılma adlı konu başlığını yazar- Asfalt
ken “Çoğunuz dolu çay bardağı içindeki
çay kaşığına baktığınızda onun kırıkmış
Çim
gibi göründüğünü fark etmişsinizdir. Eğer
bunun nedenini bilmiyorsanız öğrenme
zamanı geldi.” der ve ardından “Aranız-
da çay kaşığı örneği dışında benzer bir
durumla karşılaşan var mı?” diye sorar.
Bunun üzerine Demet söz isteyerek okula
gelirken gördüğü varilin hareketini anlatır
ve öğretmen de Demet'ten tahtaya anlat-
tıklarını çizmesini ister.
Şekil 1: Asfalt zeminden çim alana ilerleyen varil

Öğretmen “Demet, sen kırılmanın mekanik benzeri-
Normal
ni görmüşsün. Varil beton üzerinde ilerlerken varilin
sol tarafı çimli alan ulaştığında yavaşlar. Ancak sağ
tarafı henüz çimli alana ulaşmadığı için hızını korur.
Sağ ve sol tarafının hızlarındaki bu farklılık varilin
dönmesine neden olur. Dolayısıyla varilin ilerleme
yönü değişir.” diyerek tahtaya Şekil 2’yi çizer. Öğ-
retmen öğrencilerine “Cam suya göre optikçe daha θ
1
yoğun ortamdır. Camdan su ortamına yönlendirilen
Cam
tek renkli ışık suya geçtiğinde, yönünü gitmesi gere-
ken doğrultudan ve normal çizgisinden uzaklaşacak Su
şekilde değiştirir. Demet'in örneğinde yoğunluk ba-
θ
kımından asfalt suya, çim cama benzetilebilir. Ko- 2
nuştuğumuz örneklerdeki gibi tüm kırılma olayları
deneysel olarak keşfedilmiş Snell Yasası bağıntısı
olan n . Sinθ = n . Sinθ matematiksel modeli ile
1 1 2 2
açıklanır. Burada n ve n ortamların kırıcılık indisle-
1 2
rini, θ ışığın gelme açısını, θ kırılma açısını ifade
1 2
eder.” diye açıklama yapar.
Şekil 2: Cam ortamından su ortamına ilerleyen ışın

172