Page 170 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
100 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.6. Kırılma
Kavram : Kırıcılık İndisi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı YAVAŞLA BİRAZ 15 dk.
Çalışmanın Amacı Kırıcılık indisini ışığın ortamlardaki hızı ile ilişkilendirerek tanımlayabilme.
Yönerge: Aşağıdaki metinden faydalanarak soruları cevaplayınız.

YAVAŞLA BİRAZ
Işığın günümüzdeki bilimsel bilgilere göre boşluktaki hareketi, evrende bilinen her şeyden daha hızlıdır.
Örneğin ışığın boşluktaki hızıyla seyahat edilebilseydi, saniyede yedi kez Ekvator çevresini dolaşabil-
mek mümkün olurdu. Fakat ışık, her ortamda aynı hızla hareket edemez. Farklı saydam ortamlarda fark-
lı hızlarla hareket etmektedir. Örneğin cam ortamdaki hızı boşluktaki hızından daha yavaş olan ışığın,
hızını ölçmek için başka bir ortamdaki hızı referans alınarak kırıcılık/kırılma indisi belirlenir.

Şekil 1’de verilen otomobilin, ha- Kum yol Kum yol
reketi için asfalt yoldaki hızı refe-
rans alındığında kum yolda hızı
daha düşük olacaktır. Bu neden-
le otomobil, asfalt yoldan kum
yola açı yaparak girdiğinde kum
zeminle temas eden ilk teker ya-
vaşlayacaktır. Diğer ön tekerin
kum zemine girmesi için geçen
sürede otomobilin doğrultusu de- Asfalt yol Asfalt yol
ğişecek ve hızı azalacaktır.
Şekil 1: Asfalt yoldan kum yola geçiş yapan araç
B Ortamı

Benzer şekilde Şekil 2’de verilen
ışığın, A ortamından B ortamına
geçerken hızı azalmış ve doğrul-
tusu değişmiştir. Işığın ortamdaki
yayılma hızı kırılma indisi değe-
riyle ters orantılıdır.
Işık
A Ortamı

Şekil 2 : A ortamından B ortamına geçiş yapan ışın
Sorular

1. Metinde verilen bilgilerden faydalanarak kırıcılık indisini ışığın ortamlardaki hızı ile ilişkilendirerek
nasıl tanımlarsınız?

2. Size üç farklı sıvı verilerek kırıcılık indislerinin değerlerini sıralamanız istendiğinde bunu nasıl bir
deney kurgulayarak açıklarsınız?

168
Hazırlayan: Mesut KESKİN