Page 168 - Fizik 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
99 FİZİK 10 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
4. ÜNİTE : OPTİK > 4.6. Kırılma
Kavram : Kırılma
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı KIRILIR MI? 15 dk.
Çalışmanın Amacı Kırılma kavramını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

KIRILIR MI?

Bir ışık ışını saydam bir ortamda ilerlerken başka bir saydam ortamın sınırına çarptığında, ışının bir
kısmı yansır bir kısmı da diğer ortama yön değiştirmiş ve kırılmış olarak geçer (Şekil 1). Gelen ışın,
yansıyan ışın ile kırılan ışın aynı düzlemde olup kırılan ışının normalle yaptığı açı n . sin⁡θ = n . sin⁡θ
1 1 2 2
bağıntısı kullanılarak bulunabilir. Burada n ve n ışığın boşluktaki hızının başka bir saydam ortamdaki
1 2
ortalama hızına bağlı olan kırıcılık indislerini, θ gelme açısını, θ kırılma açısını ifade eder.
1 2
Normal
A
Gelen Yansıyan
ışın θ ışın
θ 1
1
Hava n 1
Cam n
2
θ
2
B
Kırılan ışın

Şekil 1: Havadan cama gelen, yön değiştiren ve kırılan ışın

Kırıcı yüzeye gelen ışık ışınının izlediği yol tersinirdir. Örneğin Şekil 1’de gösterilen ışın A noktasından B
noktasına doğru ilerler. Işın Şekil 2’deki gibi B noktasından çıkarak ayırıcı yüzeye θ açısıyla gelseydi, A
2
noktasına ulaşmak için BA hattı boyunca hava ortamında hızı artarak sola ilerleyecek ve θ açısı yapa-
1
rak kırılacaktı. Gelen ışının bir kısmı yansıyan ışın olarak cam içine yönelecekti.

Normal
Kırılan
ışın
A
θ
1
Hava n 1
Cam n
2
θ θ
2 2
B
Yansıyan ışın Gelen ışın

Şekil 2: Camdan havaya gelen, yön değiştiren ve kırılan ışın

Ancak hava ortamından cam ortamına ya da cam ortamından hava ortamına gelen ışın ayırıcı yüzeye
dik gelseydi bu durumda ışın doğrultu ve yönünü değiştirmeden diğer saydam ortama geçecekti.

166