Page 306 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 99
5. ÜNİTE : DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)> 5.5. Gücünün Zirvesinde Osmanlı
Kavram : Ahitname
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi

Çalışmanın Adı AHİTNAME UYGULAMASI 15 dk.
Çalışmanın Amacı Osmanlı Devleti’nin ekonomik ve siyasi faaliyetlerinde ahitnamelerin etkilerini değerlendirebilme.

Yönerge: Metin ve görselden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Ahitname
Hükümdarların emriyle bazı devlet, zümre ile şahıslara
verilen hakları ihtiva ve garanti eden resmî belgelere ahit-
name denilmiştir. Osmanlılarda ise daha çok yabancı dev-
letlere verilen ticari imtiyazları veya sulh antlaşmalarını
ihtiva eder. Ticari mahiyetteki ahitnameler, Müslüman
olmayan Avrupa ülkelerinden gelen tüccarlara Osmanlı
topraklarıyla kara sularında seyrüsefer, ikamet ve ticaret-
leri sırasında tanınan haklarla tabi olacakları şartları ihti-
va etmektedir.

Osmanlı Devleti, Yakın Doğu’yu coğrafi keşiflerden ön-
ceki gibi Uzak Doğu-Avrupa ticaret yolunun güzergâhı
olarak tutabilmek, ayrıca kendi toprakları üzerindeki ti-
careti de geliştirebilmek için Anadolu Selçukluları, Bi-
zans ve Memlûkler tarafından Ceneviz ve Venediklilere
verilmiş olan imtiyazları XIV. yüzyıldan itibaren yenile-
miştir. XVI. yüzyıldan itibaren ise Fransa (1536), İngil-
tere (1580), Hollanda (1612) gibi devletlere ahitnameler
vermiştir. Dış ticaret politikaları kapsamında karşımıza
çıkan ilk ahitnamenin imtiyaz vermekten ziyade bir müt-
tefik arayışı, siyasi bir hamle ve ticarette denge arayışı ni-
teliğinde olduğu söylenebilir. Osmanlı kanunlarına göre
ahitname ile imtiyaz verilen Avrupa ülkelerinden gelen
tüccarlar memleket dışına çıkarılması yasaklanmış olan
malzeme ve ham maddeler müstesna, her türlü malın ih- Görsel: Ahitname Örneği
racını yapabilirdi.

Ahitnamelerin tatbiki konusunda ise ne karşı tarafın ihlas ve sadakat üzere olacaklarına dair ver-
dikleri sözler ne de padişahların yeminleri ahitname hükümlerinin mutlak surette tatbikini mümkün
kılabilmiştir.

(Mübahat S. Kütükoğlu, “Ahidname’’ , TDV İslam Ansiklopedisi, C.1, İstanbul 1988, s. 536-540’tan düzenlenmiştir.)

183