Page 308 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

5. ÜNİTE
İstanbul’un Fethi’yle Osmanlılar hem Karadeniz ve Doğu Avrupa
ticareti üzerinde kontrol sağlamış hem de önemli bir stratejik
Ceneviz ve Venedik gibi İtalyan devletleri-
ne ticari imtiyazlar verilerek Doğu Akdeniz
ticaretinin devam etmesi sağlanmıştır.
Osmanlılar, Akdeniz’in sadece ticari yönüy-
le değil siyasi, sosyal ve kültürel yönüyle
de gelişmesine önem vermiştir. Bu amaçla
XVI. yüzyılda Akdeniz’i bir Türk Gölü hâli-
ne getirmiş (Görsel 5.51) ve aynı zamanda
fethettiği adalara Anadolu’dan Türk nüfusu
Görsel 5.51
iskân ettirerek fetihlerin kalıcı olmasına özen göstermiştir. Akde-
Akdeniz'i Türk Gölü hâline getiren Osmanlılar Akdeniz’de konuma sahip olmuştur. Bunun yanında
Preveze Deniz Zaferi (Tablo, niz’deki adalar başta olmak üzere Cezayir, Tunus ve Trablus’ta üsler
Ohannes Umed Behzad, 1866,
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü kuran Osmanlılara bağlı gaza denizcileri, Akdeniz’de Türk hâkimi-
Kavram Öğretimi 100
Deniz Müzesi Komutanlığı, İstanbul)
TARİH 10
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı yetini sağlamıştır (Harita 5.9). Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki
hâkimiyetiyle güvenlik artmış ve korsanlık faaliyetleri azalmıştır.
5. ÜNİTE : DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)> 5.7. Karaların ve Denizlerin Hâkimi
Kavram : Eyalet 27 Eylül 1538’de yüz yirmi iki gemi ve yirmi bin askerden
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi oluşan Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı do-
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorumlama Becerisi nanması, üç yüz sekiz gemi ve elli beş bin askerden oluşan
Andrea Doria (Andre Dorya) komutasındaki Haçlı donanma-
Çalışmanın Adı KIBRIS 20 dk.
sına Preveze önlerinde taarruz etti. Bu taktik baskınını hiç
beklemeyen Haçlı donanması, panik içinde büyük kayıplar
Çalışmanın Amacı Osmanlı Devleti yönetim sisteminde eyaletin önemini değerlendirebilme.
vererek geri çekilmek zorunda kaldı. Hristiyan dünyasının
Akdeniz egemenliğine son veren bu zafer sonucunda Akde-
BİLİYOR MUSUNUZ?
Yönerge: Aşağıdaki soruları metin ve haritadan hareketle cevaplayınız.
niz’de Türk hâkimiyeti başladı.
Londra
Berlin
Almanya
Paris
Avusturya
Fransa Viyana
ATLAS OKYANUSU AZAK
DENİZİ
Venedik
Cenova Kefe HAZAR DENİZİ
Marsilya Belgrad Tuna KARADENİZ
Portekiz Madrid Barselona Roma ADRİYATİK Sinop Trabzon
Lizbon İspanya İstanbul Ankara
Otranto O S M A N L I D E V L E T İ Kızılırmak
Kurtuba Van
Gırnata Preveze İnebahtı
Sakız İzmir Mersin
Cebelitarık Mora Antalya Dicle
Cezayir Tunus Halep Fırat
Rabat Malta Girit Rodos Kıbrıs
Fas Cerbe AKDENİZ Şam
Basra
Trablusgarp Kudüs
Bingazi
Afrika Kahire Arabistan
Mısır
Nil
Medine
Deniz Savaşı 0 400 km
KIZILDENİZ
Harita 5.9 Görsel: 16. Yüzyılda Akdenizde Osmanlı Hakimiyeti
XVI. yüzyılda Akdeniz’de Osmanlı hâkimiyeti
Malta önünden Osmanlının geri çekilişi ve Kanuni’nin son Macaristan seferi (1566) Batı’da her iki
158
cephede Osmanlı girişimlerinin durduğunu gösteriyordu. Bunun arkasından Kıbrıs seferiyle (1570
baharı) açılan bunalım ise Osmanlı Devleti için olduğu kadar Avrupa politikası için de bir dönüm
noktası olmuştur. Venedik’in müttefikleri İspanya ve Papalık donanmalarını hazırlamakta geç kal-
dıkları için Osmanlı donanması bir müdahaleye uğramaksızın Finike’den kara ordusunu Ada’ya ge-
çirmeyi başardı (3 Temmuz 1570). Lefkoşa alındı.
Kıbrıs Osmanlı Devleti’nin bir eyaleti durumuna getirildi. Kıbrıs eyaleti, klasik Osmanlı fetih si-
yasetine göre teşkilatlandırıldı. Osmanlılar, hâkim sınıf olarak yerleşmiş feodal Katolik Latinlerin
hakimiyetini ortadan kaldırdılar. Katolik Latin egemenliğine karşı olan Ortodoks kilisesine bütün
eski imtiyazlarını ve vakıflarını iade ederek onu ihya ettiler. Yerli halkı kazanmak ve iktisadi-mali
kaynakları geliştirmek maksadıyla önlemler aldılar. Bu arada özellikle pareikosların yani feodal La-
tin beylerin malikânelerinde toprağa bağlı Rum köylülerin haftada iki gün senyör için çalışma angar-
yasını kaldırdılar. Orta Anadolu’dan Türk göçmenini alet ve hayvanlarıyla göçürüp boş topraklara
yerleştirdiler.
(Halil İnalcık, Devlet-i Aliyye,
C.1, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009, s.166-167’den düzenlenmiştir.)

185