Page 9 - Felsefe 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

3 FELSEFE 11
Kavram Öğretimi
1. ÜNİTE : MÖ 6. YÜZYIL-MS 2. YÜZYIL FELSEFESİ > 1.2. MÖ 6. Yüzyıl-MS 2. Yüzyıl Felsefesinin Ayırıcı Nitelikleri > İlk Neden ve
Değişim Düşünceleri
Kavram : İlk Neden (Arkhe)
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Felsefi Kavram ve Bilgi Edinimi Becerisi

Çalışmanın Adı NEDENİ NEDİR? 20 dk.
Çalışmanın Amacı “İlk neden (arkhe)” kavramını tanımlayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyunuz ve metinde sizden istenen davranışları yaptıktan sonra altta yer
alan soruları cevaplayınız.
Yerinizden yavaşça kalkın ve pencereden dışarıya bakın. Gözünüze çarpan ilk şey ne oldu? Gökyüzün-
de yüzyıllardır alev alev yanmakta olan güneş mi? İçinizi ısıtan sıcaklığı insana yaşadığını hissettiriyor
sanki değil mi? Ya yer çekimine meydan okuyan yemyeşil ağaçlar? Yoksa kök saldıkları toprak mı dik-
katinizi cezbeden? İçinde sakladığı suyu tüm cömertliği ile bitkilere sunarken vazgeçmeksizin varlıkları
üzerinde taşımaya devam eden... Peki ya hiç fark ettirmeden sizi sarıp sarmalayan hava? Sadık bir
dost gibi her an yanı başınızda olmasına karşın üzerinde hiç düşünmediniz mi yoksa? Nefesinizi tutmayı
deneyin bakalım ne kadar dayanacaksınız?
Şimdi yerinize oturun ve derin bir nefes çekin içinize, hava ciğerlerinizi doldursun. Hatta hızlı hızlı nefes
alıp verin ama çok hızlı olsun. Kalp atışlarınız da hızlandı mı? Emektar kalp kendi işini yaparken her çar-
pışında ne kadar kan pompaladı acaba? Peki ya hücrelerinizde hissettiniz mi damarlarınızda gezinen bu
eşsiz sıvıyı? Mesela yanaklarınız kızardı mı?
Hücre demişken elinize bir kâğıt alın ve onu ayırabileceğiniz en küçük parçasına kadar yırtın. Hücrele-
riniz gibi kâğıt da bölünemez bir noktaya geldi değil mi? Her madde sonunda bu parçalanamaz noktaya
gelebilir mi?
Yalnızca çevremize ya da kendimize baktığımızda bile üzerinde düşünülebilecek ne çok şey var. Doğa
tüm eşsizliği, değişimi, karmaşası ve düzeniyle bilime, sanata, mitolojilere esin kaynağı olmuş. Peki ya
felsefeye?
Şimdi arkanıza yaslanın, gözlerinizi kapatın ve bundan 2400-2600 yıl öncesinde bir zaman aralığına
ışınlandığınızı hayal edin. İlk teleskobun 1608, mikroskobun ise 1590’larda icat edildiğini unutmayın.
Yani güvenebileceğiniz teknolojik aletlerin olmadığı ve bize sıradan gelen bilimsel bilgilerin birçoğunun
henüz bulunmadığı, sadece aklınıza ve duyularınıza güvenebileceğiniz bir zamandasınız. Gizli kimliği-
niz: “doğa filozofu”. Amacınız ise doğayı gözlemleyerek tüm varlıkların varoluşlarını kendisine borçlu
olduğu, tüm değişimlerin ardında yatan ana maddeyi, “ilk neden (arkhe)”i bulmak. Hepinize kolay gelsin.

1. Yukarıdaki metinde geçen hangi maddeler arkhe olabilir? Yazınız.

6