Page 31 - Fizik 11 | Kavram Öğretimi Kitabı

16 FİZİK 11

1. ÜNİTE : KUVVET VE HAREKET > 1.5. İki Boyutta Hareket
Kavram : Sabit İvmeli Hareket, Atış Hareketi
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi, Problem Çözme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı FUTBOL VE BASKETBOL TOPU 15 dk.
Çalışmanın Amacı Sabit ivmeli hareket ile eğik atış hareketini ilişkilendirebilme.

Yönerge: Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

FUTBOL VE BASKETBOL TOPU

Kuvvet uygulanmadan cisimlerin hızının büyüklüğü arttırılamaz ya da azaltılamaz. Benzer şekilde kuv-
vet uygulanmadan hızın yönü değiştirilemez. Dairesel bir parçacık hızlandırıcıda elektriksel kuvvet ile
parçacıklar hızlandırılır. Manyetik kuvvet ile parçacıklar, dairesel bir yörüngede dolandırılmaktadır.
Basit bir düşünce deneyi yapalım:
• Ayaktayken elinize bir futbol topu aldığınızı düşünün.
• Baş hizasından ayağınızın üzerine gelecek şekilde serbest bırakın.
• Daha sonra göbek hizasından ayağınızın üzerine gelecek şekilde serbest bırakın.
• Son olarak dizinizin hizasından ayağınızın üzerine gelecek şekilde serbest bırakın.
Bu olay sabit ivmeli hareketle yapılan bir atış hareketidir. Sizlere topu nereden bıraktığınızda ayağınızın
daha fazla etkiyi hissettiği sorulsa hepinizin cevabı baş hizasından bırakıldığında ayağınızın etkiyi daha
fazla hissedeceği yönünde olacaktır. Bu durumun nedeni futbol topunun ayağınıza daha hızlı çarpaca-
ğını düşünmenizdir. Cevabınız doğrudur.
• Şimdi basketbol oynadığınızı düşünün.
• Potaya yakın bir yerden basketbol topunu atıyorsunuz. Basketbol topu önce pota hizasından biraz
yukarı çıkıyor, sonra da bir miktar potaya yakın bir yerden aşağıya inerek fileden geçiyor.
• Daha sonra potaya uzaktan basketbol topunu atıyorsunuz. Basketbol topu benzer bir hareket ile yine
fileden geçiyor.
Bu olay, düşeyde sabit ivme ile yatayda sabit hızla yapılan bir atış hareketidir.
Potaya yakından ve uzaktan atılan basketbol topları aynı açıyla ve hızla atılırsa uzaktan atılan top file-
den geçiş yapamaz ya da potaya ulaşamaz.

Sorular

1. Futbol topuna hız kazandıran kuvvet nedir?

2. Potaya iki farklı uzaklıktan aynı açıyla ve hızla atılan toplardan biri potaya ulaşırken diğerinin pota-
ya ulaşamamasının nedeni ne olabilir? Aynı şartlarda bu problemi gidermek için neler yapılabilir?

3. Metinden hareketle düşeyde sabit ivmeli hareket ve yatayda sabit hızlı hareketi nasıl açıklarsınız?

28
Hazırlayan: Musa ÖZCAN