Page 122 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

73 KİMYA 11

5. ÜNİTE : KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ > 5.2. Tepkime Hızını Etkileyen Faktörler > 5.2.1. Tepkime Hızına Etki Eden Faktörleri
Kavram : Hız Denklemi
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı SICAK PAKET 15 dk.
Çalışmanın Amacı Hız denklemini deneysel olarak ifade edilen verilerden yararlanarak açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.

Kış sporları yapan insanların en büyük sorunu el ve
ayaklarının üşümesidir. Bu soruna çözüm olmak için
firmalar çeşitli ısıtıcılar üretmiştir. Bunlardan bir tanesi
ise tek kullanımlık ısıtıcı paketlerdir. Temel içeriği de-
mir tozu olan bu paketlerin ısıtma mantığı tamamen
kimyasal bir tepkimeye dayanır. Paket açıldığı zaman
gözenekli yapı oksijeni içine alır ve demirin oksijenle
tepkimeye girerek paslanması gerçekleşir. Bu olay
yavaş gerçekleşen ekzotermik bir tepkime olduğu için
dışarı kontrollü bir şekilde ısı salınarak el ve ayakların
uzun süre sıcak kalması sağlanır.
Görsel 1: Tek kullanımlık el ısıtıcı paket
Tek kullanımlık ısıtıcı paketler üreten bir firma müşterilerinden gelen talepleri dikkate alarak daha çabuk
ısı verecek ürünler üzerinde çalışma yapmaktadır. Çalışmalarında paket içerisinde bazı değişiklikler
yaparak tepkimenin hızını arttırmayı planlamışlardır. Firmanın yaptığı çalışma sonucu aşağıdaki gibidir:

Madde Yapılan işlem Sonuç
Tepkime hızı değişmemiştir.
Demir tozu Miktarı iki katına çıkartıldı.
Paket aynı sürede ısınmıştır.
Gözenekler oksijen konsant-
Tepkime hızı artmış. Paket
Oksijen rasyonunu iki kat arttıracak
çok daha çabuk ısınmıştır.
şekilde geliştirildi.

BİLGİ KUTUSU
Tepkimelerin hızı ile tepkimeye giren maddelerin derişimleri arasındaki ilişkiyi gösteren bağıntıya
“hız denklemi” denir. Hız denklemi deneysel olarak ifade edilen verilerden yararlanarak bulunur. Hız
denklemine saf katı ve sıvılar yazılmaz. Tek basamakta gerçekleşen;
aA + bB cC tepkimesinin hız denklemi,
(g) (g) (g)
r = k[A] [B] şeklindedir.
b
a
1. Tek kullanımlık sıcak paketlerde gerçekleşen tepkimenin hız denkleminde hangi madde/maddeler
yer almalıdır? Açıklayınız.

2. Tek kullanımlık sıcak paketlerde tek basamakta, 4Fe + 3O 2Fe O tepkimesi gerçekleştiği-
(k) 2(g) 2 3(k)
ne göre oksijen derişimini iki katına çıkarmak tepkime hızını kaç katına çıkarmıştır? Hesaplayınız.

120
Hazırlayan: Havva Nur ALTAŞ