Page 123 - Kimya 10| Kavram Öğretimi Kitabı

74
KİMYA 11

5. ÜNİTE : KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ >5.2. Tepkime Hızına Etkileyen Faktörler>5.2.1. Tepkime Hızına Etki Eden Faktörler
Kavram : Tepkime Mekanizması
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı GÖRÜNDÜĞÜ KADAR KOLAY DEĞİL 10 dk.
Çalışmanın Amacı Tepkime mekanizmasını açıklayabilme.

Yönerge: Aşağıdaki bilgi kutusu ve metafordan yararlanarak soruları cevaplayınız.

BİLGİ KUTUSU

Kinetik teoriye göre bir kimyasal tepkimenin gerçekleşmesi için tepkimeye giren moleküllerin etkin
çarpışma yapması gerekir. Çarpışma sonucu bağlar koparak çarpışan maddeler arasında yeni bağlar
oluşur. Çarpışma yapan moleküllerde atom sayısı arttıkça etkin çarpışmaların oluşması zordur. Bu tip
tepkimeler genelde birkaç adımda oluşur. Adım adım ilerleyen bu tip tepkimelere “mekanizmalı tepki-
me” denir. Mekanizmalı tepkimelerde oluşan ve tükenen maddelere “ara ürün” denir. Ara ürünler net
tepkimeye yazılmazlar. Tepkimenin bir basamağında tepkimeye girip, tepkimeyi hızlandıran başka bir
adımda ürünlerde açığa çıkan maddeye “katalizör” denir. Mekanizmalı tepkimelerde hızı belirleyen
adım en yavaş adımdır. Hız denklemi en yavaş adımın girenlerine göre yazılır. Mekanizmalı tepkime-
ler hazırlanması zor olan yemeklere benzetilebilir.

Görsel 1: Beze Görsel 2: Yufka Görsel 3: Yufka ekmeği

Metafor: Anadolu’da kış hazırlığı olarak yufka ekmeği yapılır. Bu ekmeklerin yapılması oldukça zordur
ve ekmekler komşularla yardımlaşarak hazırlanır. Yufka ekmeğini yapmak birkaç adımdan oluşur. Bu
adımların en zoru bezelerin açılarak yufka yapılması işlemidir. Diğer adımlar ne kadar hızlı ilerlerse
ilerlesin ekmek yapma işinin hızı, bezeleri açan kişinin hızına bağlıdır.

1. adım un + su+ tuz hamur
2. adım hamur beze
3. adım beze + oklava yufka
4. adım yufka ekmek + oklava
Net un + su + tuz ekmek

1. Metaforda ekmek yapma işlemi mekanizmalı tepkimeye benzetilmiştir. Bu benzetimdeki ara ürünleri
ve katalizörü yazınız.

121