Page 38 - TARİH 11 | Kavram Öğretimi Kitabı
P. 38
17
TARİH 11
4. ÜNİTE : DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET-TOPLUM İLİŞKİLERİ>4.1. İhtilaller Çağı
Kavram : İdeoloji
Genel Beceriler : Bilgi Okuryazarlığı Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Kavrama Becerisi
Çalışmanın Adı İDEOLOJİNİN TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMÜ 20 dk.
Çalışmanın Amacı İdeoloji kavramının tarihsel süreç içerisindeki toplumsal dönüşümünü kavrayabilme.
Yönerge: Görsellerden ve metinden hareketle soruları cevaplayınız.
İDEOLOJİNİN TOPLUMSAL DÖNÜŞÜMÜ
Günlük yaşam içerisinde sohbet esnasında,
okulda, televizyonda, internette, gazetede vb.
yerlerde birçok kavram ile karşılaşırız. Bu kav-
ramları günlük konuşma dili içerisinde oldukça
fazla kullanmamıza rağmen bu kavramların tam
anlamıyla ne ifade ettiğini bilemeyiz. Bu kav-
ramlardan bir tanesi de ideoloji kavramıdır.
İdeoloji kavramı, burjuvazinin feodalizme karşı
verdiği ilk mücadeleler sırasında, geleneksel
aristokratik toplumda doğmuştur. Bu mücadele-
ler XVIII. yüzyıl Aydınlanma Çağı’nın arka planı-
nı oluşturmuştur. Daha açık söylemek gerekirse Görsel 1
ideoloji kavramı, bu dönemin kültürel ve felsefi ortamı içerisinde aklı savunmak ve ilerici olmayan tüm
düşünceleri eleştirmek için üretilmiştir. Diğer bir ifadeyle ideoloji kavramı, Sanayi Devrimi’ne eşlik
eden sosyal, siyasi ve entelektüel yapıda meydana gelen toplumsal çalkantıların bir sonucudur. Ge-
nel olarak ideoloji, siyasi ya da toplumsal bir öğreti( ilke, kuram) meydana getiren, siyasi ve toplumsal
eylemi yönlendiren düşünce, inanç ve görüşler sistemidir. Bir topluma, bir döneme ya da toplumsal
bir sınıfa özgü inançlar bütününe; bir toplumsal durumu yansıtan düşünceler sistemine verilen isimdir.
İlk defa 1796’da Destutt de Tracy [Destut de Tireysi (1753-1836)], “İdeoloji Unsurlarına Ait Proje” adlı
eserinde felsefe teriminin yerine geçecek olan ideoloji kelimesini kullanmaktadır. Tracy’ye göre ideo-
loji, konusu fikirlerin araştırılmasından ibaret olan ve düşüncelerin kanunlarını inceleyen bir bilimdir.
Tracy ideolojiyi, peşin hükümlerden sıyrılarak fikir ve düşünceleri inceleyen ve sosyal reform niteliği
olan düşünce sistemi şeklinde kullanmıştır. İdeolojinin bu anlamdaki kullanılış şekli XIX. yüzyıl sonu-
na kadar devam etmiştir. XIX. yüzyılın sonlarından itibaren ise ideoloji kavramının anlamında önemli
değişiklikler meydana gelmiştir.
Bu değişim sürecinin en önemli kırılma noktasında
Karl Marx (Karl Marks) durmaktadır. İdeoloji sadece
bireyin teori dünyasıyla ilgili değildir. İdeolojiler çok
zaman insanların ve toplumların pratik hayatına da
yön vermişlerdir. Bunu en iyi açıklayan olgu Mark-
sizm‟in ideoloji kavramına yüklediği anlam ve bunun
pratikteki yansımalarıdır. Marksist felsefe bu düşün-
ce tarihinde bu kavramın sistemleştirilmesinde ve
yaygınlaştırılmasında önemli bir role sahiptir. Marx
ideolojiyi soyut felsefi bir düşünme faaliyeti olmaktan
kurtarmış; onu ekonomi, politika, toplum ve tarihle
iç içe getirmiştir. Yani Marksizmle birlikte bu kavram
kendi uygulanabilirlik imkanına kavuşmuştur.
Görsel 2: Karl Marx (1818 - 1883)
35
