Page 95 - Biyoloji 12 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

BİYOLOJİ 12 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

Çalışma No.: 5 Çalışma No.: 7

1. Melezleme: Farklı özellikte iki canlının bir araya getirilme- 1. Model Organizma: Model organizmalar, deney ve araştırmalar-
siyle istenilen özellikte bireylerin elde edilmesine melezleme da kullanılmak için uygun özellikleri taşıyan canlılardır. İnsanlar
denir. üzerinde yapılamayan ya da yapılması etik olmayan deneylerde
Yapay döllenme: Döllenmenin doğal yollarla değil, dışarıdan yaygın olarak model organizmalar kullanılır.
müdahalelerle ve tıbbı ortamlarda gerçekleştirilmesi ve oluşan
zigotun taşıyıcı anneye aktarılması durumudur. 2. Modelleme bir sistemi incelemek üzere o sistemin basit bir örneği-
nin yapılması anlamına gelir.
2. Modern ıslah çalışmaları bir biyoteknolojik uygulama olup Örnekler: İktisadi olaylar eldeki birçok veriyle bir tasarım haline
daha verimli ve daha kaliteli ürün elde etmeyi amaçlar. Top- getirilir ve iktisadi yönetimlerde kullanılır. Terzilerde ve tekstil
lam beş çeşit modern ıslah yöntemi vardır. Bunlar klonlama, atölyelerinde dikilecek elbisenin kumaş kesimi yapıldıktan sonra
gen aktarımı, poliploidi, melezleme ve suni döllenme (yapay dikiş aşamasında insan maketleri (model) üzerinde biçimlendirme
döllenme)dir. yapılarak dikim işi tamamlanır. Mimarlar yapacakları yapıtların bir
3. a. Yanlış, c. Doğru, e. Yanlış, 6.Çıkış küçük modelini yaparlar ve bu model üzerinde çalışmalar yaparak
buradan elde ettikleri bilgileri gerçek yapıtlarda uygularlar. Dep-
Çalışma No.: 6 rem simülasyonları model olarak yapılmış binalarda uygulanır.
3. Model organizmalar, üzerinde çalışılması zor olan diğer türler
1. Klonlama, genetik olarak bir canlının aynısının kopyalanarak oluş- hakkında bilgi edinmek için kullanılır. İnsanların model olarak ve
turulmasıdır. deneysel olarak kullanılması biyoetik açıdan doğru değildir. İnsan-
Dişilerden, olgunlaşmamış yumurta hücreleri alınır. Bu yumurta lar, üzerinde çalışılması yasak olan organizmalardır. Ayrıca model
hücreleri, laboratuvar ortamında geliştirilerek 24 saat içinde ol- organizmalarda bulunması gereken özellikler insanda yoktur.
gunlaştırılır ve bunlara döllenecek özellik kazandırılır. Hemen
ardından yumurta hücresinin çekirdeği çıkartılır. Daha sonra kop-
yalanacak canlının çok farklılaşmamış vücut hücresi alınır. Vücut Çalışma No.: 8
hücresinden çekirdek çıkartılır. Vücut hücresinden çıkarılan çekir-
dek, çekirdeği çıkarılmış yumurta hücresiyle kaynaştırılır. Böyle- 1. Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO): Gen aktarımıyla
likle ortaya çıkan zigot, kültür aşamasında çoğaltılarak embriyoya belirli özellikleri değiştirilmiş canlılara denir. Diğer adı trans-
dönüştürülür ve sonrasında taşıyıcı anneye enjekte edilir. genik organizmalardır.
Rekombinant DNA: Transgenik organizma elde etmek için,
2. Oluşum Süreci: Doğal yollarla dünyaya gelen yavruların oluşum istenilen özelliği taşıyan gen kesilerek farklı bir DNA molekü-
süreçleri eşeyli üremeyle anneden ve babadan gelen gametlerin lü ile birleştirilir. Bu olay sonucu oluşan yeni DNA’ya rekom-
birleşmesi ve zigot oluşumuyla başlar. Bunu takip eden süreçte binant DNA adı verilir.
zigot, anne rahminde gelişerek embriyoya dönüşür ve bu sürecin
sonunda doğum gerçekleşir. Klonlar ise klonlanacak canlıdan alı- 2. 1.Grup Görüş: Genetiği değiştirilmiş organizmalar kullanı-
nan hücrenin birtakım yollarla embriyoya dönüştürülmesi ve emb- larak sağlık alanında önemli başarılar elde edilmiştir. Birçok
riyonun taşıyıcı anne rahminde gelişmesiyle elde edilirler. Taşıyıcı ilaç, aşı bu yöntemle elde edilmektedir. Bu alandaki çalışma-
anne rahminde gelişen embriyolar doğumla dünyaya gelirler. ların devam etmesi canlıların daha sağlıklı bir şekilde yaşama-
Genetik Özellik: Doğal yollarla dünyaya gelen yavrular anne ve sına ortam hazırlayacaktır.
babadan bazı karakterler açısından genetik farklılık gösterirken 2. Grup Görüş: Genetiği değiştirilmiş organizmalar insanların
klonlamayla dünyaya gelen yavruların genetik yapısı klonlanan ve diğer canlıların sağlığını tehdit etmektedir. Günümüzde gö-
canlıyla aynıdır. rülen birçok hastalığın sebebi genetiği değiştirilmiş organiz-
Fiziksel Özellik: Doğal yollarla dünyaya gelmiş yavruların ge- malardır. Bu çalışmalar devam ederse doğal türler bir bir yok
netik yapısı anne ve babanın genetik yapısıyla birebir aynı olma- olacak, dünyanın sonu gelecektir.
dığı için fiziksel özelliklerde de farklılıklar görülür. Klonların ise
klonlanan canlıyla genetik yapıları aynı olmalarına karşın çevre 3. Örnek cevaplar: Sığır ırkında güçlü ve fazla kas üretilmesini
koşulları gibi birtakım faktörlerle fiziksel özellikleri farklı olabil- sağlayan gen izole edilerek, farklı ırktaki sığırlara ilgili gen-
mektedir. ler aktarılmış ve daha fazla et üreten transgenik canlılar elde
3. a) Son yıllarda içinde sığırların da bulunduğu çiftlik hayvanlarının edilmiştir.
klonlanması üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bu teknolojiy- Pirinç bitkisinde A vitaminin öncül maddesi olan beta karoten
le, üstün genetik yapıya sahip ancak herhangi bir sebeple döl üretilmesini sağlayan gen yoktur. Rekombinant DNA tekno-
veremeyen veya ölmek üzere olan bir çiftlik hayvanı klonla- lojisi kullanılarak nergis bitkisinden beta karoten üretiminden
narak çoğaltılabilir. Bir başka uygulama alanı nesli tükenmek- sorumlu gen izole edilerek pirinç bitkisine aktarılmıştır. Elde
te olan ve az sayıda kaldığı için üretilemeyen hayvanların bu edilen bu transgenik bitki, A vitamini eksikliğine bağlı hasta-
teknoloji kullanılarak çoğaltılmasıdır. Bunlara ilaveten genetik lıkların önlenmesi ve tedavi edilmesi amacıyla kullanılabile-
olarak değiştirilmiş klonlarda üretilebilir. Bu sayede özellikle cektir.
hayvancılıkta genetik ıslahın çok kısa bir sürede tamamlana-
cağı, kaybolmakta olan genetik kaynakların koruma altına Çalışma No.: 9
alınabileceği ve tedavi amaçlı olarak kullanılan birçok ilacın
transgenik klon hayvanlardan büyük miktarlarda elde edilebi- 1. Kullanım alanları (Örnek cevaplar): Kemik hastalıkları,
leceği düşünülmektedir. kanser, saç ekimi vb.
b) Günümüzde her ne kadar yapılmasa da insan klonlanmanın Kaynakları: Kordon kanı, kemik iliği
genetik, etik ve sosyal açıdan tehlikeleri tartışılmaktadır. İnsan Çeşitleri: Embriyonik kök hücreler, Yetişkin kök hücreler
klonlamanın organ ve doku nakillerinde en büyük sorun olan
uyuşmazlığı kaldıracağını ve klonların bir meta olarak görül- 2. Embriyonik kök hücrelerin farklılaşma yeteneği çok yüksek-
mesi tehlikesini ortaya çıkaracağı düşünülmektedir. Ortaya tir. Bir embriyo, yetişkin bir insandaki tüm hücre tiplerine sa-
çıkan bir diğer durum klonlama süreçlerinin çok fazla deneme hiptir. Adından da anlaşılacağı üzere bu kök hücreler, yetişkin
gerektiren süreçler olmasıdır. Bu denemeler de ortaya çıkacak bir bireyi oluşturan tüm hücre tiplerine farklılaşabilirler. Diğer
genetiği bozuk embriyolar hakkında ne gibi önlemler alınacağı kök hücre çeşitleri yaşamın ilerleyen zamanlarında elde edil-
hâlâ belirginleşmemiştir. Her insan eşsiz bir varlıktır. Klonla- dikleri için farklılaşabilme özellikleri daha sınırlıdır.
ma sonucu ortaya çıkacak klonlar; insanın eşsiz olma özelliği,
mahremiyet, aile bağı ve suçluların tespiti gibi birçok noktada
öngörülemeyen kargaşalara gebe olma özelliği taşıyor.
92