Page 62 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

33
FİZİK 12

5. ÜNİTE : MODERN FİZİK > 5.3. Fotoelektrik Olayı
Kavram : Fotoelektrik Olayı
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı YAŞAMDAKİ BİLİM 20 dk.
Çalışmanın Amacı Fotoelektrik olayının günlük hayattaki yerini açıklayabilme.

Yönerge: Metinden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

YAŞAMDAKİ BİLİM

Elazığ’dan İstanbul’a uçakla yolculuk yapacak olan Mustafa, sabah gün doğmadan Elazığ Havalima-
nı’na doğru araçla giderken henüz cadde ve sokak aydınlatma lambaları yanıyordu. Havalimanına yak-
laştığında hava aydınlandı ve aydınlatma lambaları sönmeye başladı. Yoldaki bazı aydınlatma ve trafik
ışıklarında güneş panelleri olması da dikkatini çekti (Görsel 1). Havalimanında yolcuların kullandığı
kapıların kendiliğinden açılıp kapandığını gördü. Lavaboya girdiğinde ışıkların kendiliğinden yandığını
fark etti. Elini yıkamak için musluğa doğru yaklaştırdığında suyun aktığını (Görsel 2), uzaklaştırdığında
ise suyun kesildiğini görünce tüm bunların hem pandemi önlemleri hem enerji hem de su tasarrufu açı-
sından çok güzel ve çevre açısından da çok önemli uygulamalar olduğunu düşündü.

Görsel 1: Trafik lambası Görsel 2: Fotoselli musluk
Mustafa’nın gözlemlerinden sonra fizik dersinde öğretmeninin
tahtaya çizdiği şekil gözünün önüne geldi ve bu şekil ile ilgili an­ Havası I ık
Alınmı
lattıklarını hatırladı. Öğretmeni şöyle belitmişti: “Bu düzenek fo­ Tüp Demeti
tosel düzeneğidir (bk. Şekil). Böyle bir düzenek karanlıkta oldu­
- e
ğunda ampermetreden akım geçmez. Ampermetre göstergesinin - e
sapması için katot levhasına düşük dalga boyunda ışığın ya da - e
- e
metal yüzeyden elektronları koparabilecek fotonların gönderil­ Anot
Katot
mesi gerekir. Böyle bir durumda elektronlar metal levhadan ay­
rılır. Bu olay fotoelektrik olay olarak adlandırılır. Metal yüzeyden
kopan fotoelektronlar ise anot yüzeyine ulaştığında fotoelektrik A
akım oluşturur ve ampermetrede sapma gözlenir.”
Şekil: Fotoselde akım oluşması

Mustafa’nın karşılaştığı durumların çalışma ilkesi netleşti ve Mus-
tafa bilim insanlarının yaptığı çalışmaların insanın yaşantısına ne gibi kolaylıklar sağladığını daha iyi
kavradı.

59