Page 84 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

FİZİK 12

3. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- De Broglie elektronların yani parçacıkların da tıpkı ışıkta ol-
mel cevaplardan biri şöyle olabilir: duğu gibi hem madde hem de tanecik özelliğini keşfetmiştir.
• Işığın bir dalga hareketiyle yayıldığı genel kabul görmüş tü Bu bir maddenin aynı zamanda bir dalga boyuna sahip oldu-
ama o dalgayı taşıdığı varsayılan ve uzayı dolduran orta- ğunu gösterir. Başka bir deyişle herhangi bir momentuma sa-
mın (eter) var olduğunun kabul edilmesi çelişki yaratı yordu hip olan bir madde aynı zamanda bir dalga boyuna da sahiptir.
(Michelson-Morley deneyi). 3. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte-
• Elektrik ve Manyetizma denklemleri Newton mekaniğinin mel cevaplar şöyle olabilir:
temeli olan mutlak uzay ve mutlak zaman kavramlarıyla
çelişiyordu. De Broglie dalga boyu bağıntısında kütlesi ve momentumu
• Newton hareket yasalarıyla Merkür gezegeninin yörünge- olan her parçacığın bir dalga boyuna sahip olduğu ifade edil-
si çok büyük bir duyarlılıkla hesaplanabiliyordu. Ancak mektedir. Bu bağıntı madde parçacıklarının da aynı ışık gibi
gözlem sonuçlarıyla hesap sonuçları arasında beliren kü çük ikili yapıda olduğunu belirtir. Yani bu eşitlik bir maddenin
ama rahatsız edici bir fark ortaya çıkıyor ve nedeni açıkla- hem dalga (λ) hem de tanecik (m) karakterini ortaya koyması
namıyordu. açısından önemlidir.
• Çok düşük ısıdaki maddeler Newton yasalarına göre ha-
reket etmiyordu. Çalışma No.: 36
• Newton fiziğine göre sabit ısıdaki bir ocağın sonsuz ener jisi
olmalıydı. 1. Özel görelilik teorisi
2. Işık hızı
Çalışma No.: 32
3. Siyah cisim
1. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- 4. Siyah cisim ışıması
mel cevaplardan biri şöyle olabilir:
• Siyah cisim ışıması elektromanyetik dalgaların tüm dalga 5. Fotoelektrik olay
boylarını soğuran ve ısıtıldığında tüm dalga boylarında 6. Fotoelektron
enerji yayan cismin yaptığı ışımadır. 7. Eşik enerjisi
• Siyah cisim ışıması bir cismin sıcaklığından dolayı yaptığı
ışımadır. 8. Hızı
2. Deneysel olarak elde edilen verilere göre çizilen eğri ile kla- 9. Enerjisi
sik yaklaşıma göre çizilen eğri birbirinden farklıdır. Klasik 10. Tanecik
yaklaşım ile deneysel veri eğrileri yüksek dalga boylarındaki 11. Tanecik- dalga
ışımalarda örtüşürken düşük dalga boylarında büyük sapmalar
olmaktadır. 12. Madde dalgası
3. Camdan giren ışık odanın içinde atomlara ve moleküllere çarpıp
emilir. Binanın belli bir sıcaklıkta olan duvarları kızılötesi ışı- Çalışma No.: 37
mayla dışarı doğru dalgalar yayar. Bu dalgalar da camdan dışarı
çıkar. Burada cam siyah cisim gibi davranır ve siyah görünür. 1. Dış etkilerin atoma katkısı atomun enerjisini yükseltmektir.
Böylece yarı iletken maddeler iletkenlik özelliği gösterebilir.
Bahsedilen dış etkiler ortadan kalktığında iletkenlik özelliği
Çalışma No.: 33 de kalkar.
1. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte- 2. Yarı iletkenlerin “p” ve “n” tipi çeşitleri vardır. Bu yarı ilet-
mel cevaplardan biri şöyle olabilir: kenler ikili ya da üçlü olarak birleştirilerek diyot ve transistör
Bilim insanlarının yaptığı çalışmalar günlük hayatta kullanı- gibi devre elemanları yapılır. Bu elektronik devre elemanları
evlerdeki elektrikli aletlerde, sağlık, savunma, endüstri, hava-
lan teknolojilerin temelini oluşturmaktadır. Bu bilimsel çalış- cılık, teknoloji alanlarında kullanılır.
malar hakkında bilgi sahibi olunduğunda hayatta kolaylık
sağla yan buluşların farkına varılabilir. 3. Öğrencilerin verdiği cevaplarda farklılıklar görülebilir. Muh-
temel cevaplar:
2. Işık ışınlarının metal bir yüzeye çarparak kopardıkları elekt-
ronların oluşturduğu akıma fotoelektrik akım, bu duruma ise • Yarı iletken maddeler, elektriksel iletkenliği yalıtkan ile
fotoelektrik olay denir. iletken arasında olan maddelerdir.
• Son yörüngesinde dört elektron olan maddelere yarı iletken
Çalışma No.: 34 denir.
• Elektriksel özellikleri dış etkilere bağlı olarak değişen mad-
1. Compton olayı, yüksek enerjili fotonlar ve serbest elektronla- delere yarı iletken denir.
rın çarpışması sonucu fotonun ve elektronun saçılması olayına
denir. Compton olayında elde edilen sonuçlar: Yüksek enerjili Çalışma No.: 38
fotonlar ile serbest elektronların çarpışması ve saçılması aynı
düzlemde esnek çarpışmadır. Çarpışma sonucunda foton soğ- 1. Günümüz teknolojisi için devrim niteliğinde olan yarı iletken
rulmamıştır, enerji ve momentum korunur. (silikon) temelli malzemeler birçok gelişmenin önünü açmış-
2. Compton saçılmasında saçılan fotonun gelen fotona göre tır. Bu malzemeler elektrik akımını bazen iletip bazen iletme-
enerjisi, momentum büyüklüğü ve frekansı azalmış; dalga yen ve her zaman iletken özelliği göstermeyen malzemelerdir.
boyu artmış, hızı ise değişmemiştir. Genellikle germanyum ya da silisyumdan elde edilir.
2. Elektronik devrelerde diyot tek yönlü akım geçiren devre
3. Compton olayı, enerji ve momentumun korunumu yasalarına ele manıdır. Aras’ın düşünce balonunda gösterdiği şekil ise
uygun olarak gerçekleşmiştir. diyot üzerine uygulanan alternatif akımın sadece pozitif (+)
kısımla rını diğer tarafa iletirken negatif (-) kısımlarında açık
Çalışma No.: 35 devre gibi yüksek direnç oluşturmasıdır. Diyotların çalışırken
düzenek lerde yönü önemlidir.
1. Işığın hem dalga hem de tanecik özelliği gösterdiği olaylara
ışığın yayılması, kırılması, yansıması, renklere ayrılması gibi
olaylar örnek verilebilir.
+ -
2. Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muhte-
mel cevaplar şöyle olabilir: Anot Katot
81