Page 6 - Kimya 11 | 3.Ünite

Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük
Çözünen madde çözücü içinde dağıldığı zaman çözünme süreci
başlar.
Çözünme süreci üç basamakta gerçekleşir (Görsel 3.1.2):
1. Çözünen tanecikleri arasında etkileşim zayıflar.

2. Çözücü tanecikleri arasındaki etkileşim zayıflar.
3. Çözücü ve çözünen molekülleri etkileşir. Etkileşimin şiddeti ne
kadar fazla ise çözünme oranı da o kadar fazla olur.

Çözücü
Çözünen

Çözünen ve çözücü
tanecikleri arasındaki
etkileşim zayıflar.

HATIRLAYINIZ

Çözünen ve çözücü
Molekülde polar kovalent bağ
tanecikleri arasında
yoksa molekül apolardır. Mole- etkileşim oluşur.
külde polar kovalent bağ varsa
moleküldeki elektron yoğun-
luğunun dengeli dağılıp Görsel 3.1.2: Çözünme süreci
dağılmadığına bakılır. Elektron Maddelerin birbiri içinde çözünmesi veya çözünmemesi çözücü ve
yoğunluğu dengeli dağılmış ise çözünenin yapısına, çözücü ve çözünenin etkileşimine ve etkileşimin
molekül apolar, dengeli dağılma- kuvvetine bağlıdır.
mış ise molekül polardır. Yapı olarak birbirine benzer türde veya moleküller arası etkile-
şim kuvveti birbirine yakın olan maddeler birbiri içinde çok çözünür.
HCl moleküllerinde elektron
Maddelerin birbiri içinde çözünmesi “Benzer, benzeri çözer.ˮ ifadesi ile
yoğunluğunun fazla olduğu klor
açıklanabildiği gibi “Polar maddeler polar çözücülerde, apolar mad-
tarafı kalıcı negatif, elektron
deler apolar çözücülerde çözünür.ˮ şeklinde de açıklanabilir. “Benzer,
yoğunluğunun daha az olduğu
benzeri çözer.ˮ ifadesinin nedeni aşağıdaki örneklerde gösterilmiştir.
hidrojen tarafları da kalıcı pozi-
Polar bir molekül olan HCl molekülleri dipol-dipol, polar bir çö-
tif yükle yüklenir. HCl molekülü
zücü olan H O molekülleri dipol-dipol ve hidrojen bağları ile bir ara-
polar bir moleküldür. 2
da tutulur. Bu iki sıvı birbiri ile karıştırıldığında dipol-dipol etkileşimi
oluşur. Böylece polar bir molekül olan HCl, polar olan H O’da çözünür
2
H Cl
(Görsel 3.1.3).
NH moleküllerinde azot tarafı
3
kalıcı negatif, elektron yoğunlu-
ğunun daha az olduğu hidrojen
tarafları da kalıcı pozitif yükle O H
yüklenir. Molekülde kutup oluş- Cl H
tuğu için molekül polardır. H

N
H H

H
Görsel 3.1.3: H O ve HCl arasındaki dipol-dipol etkileşimi
2

124