Page 19 - Mantık | 1.Ünite

ÖĞRENELİM - UYGULAYALIM

AKIL YÜRÜTME YÖNTEMLERİ

Tümevarım (endüksiyon)
Özelden genele, parçadan bütüne ulaşma biçimindeki akıl yürütme yöntemi.
Örnek:
Taner dengeli beslenir ve sağlıklıdır.
Mehmet de dengeli beslenir ve sağlıklıdır.
O hâlde dengeli beslenenler sağlıklıdır.

Tümdengelim (dedüksiyon)
Genelden özele bütünden parçaya ulaşma biçimindeki akıl yürütme yöntemi.

Örnek:
Tüm gelişmiş toplumların eğitim düzeyi yüksektir.
Japonya gelişmiş bir toplumdur.
O hâlde Japonya’nın da eğitim düzeyi yüksektir.

Analoji (benzeşim)
Özelden özele ya da tekilden tekile ulaşma biçimindeki akıl yürütme yöntemi.
Analoji tümevarım ve tümdengelimin karışımı olan ve zorunlu sonuç vermeyen
bir akıl yürütme biçimidir. Bazen doğru bazen yanlış sonuç vermektedir.
Örnek1:
İtalya Akdeniz ülkesidir ve İtalya'da zeytin yetişir.
Türkiye de Akdeniz ülkesidir.
O hâlde Türkiye'de de zeytin yetişir.

Örnek2:
Çam, akasya ve meşe ağaçtır.
Akasya ağacı çiçek açar.
O hâlde çam çiçek açar.

Tam tümevarım: Bir bütünü oluşturan parçaların hepsinin tek tek
incelenmesi ile genel bir sonuca varılması.
Örnek: Salı
Pazartesi 24 saattir. Çarşamba Perşembe
Salı 24 saattir.
Çarşamba 24 saattir. Pazartesi Cuma
Perşembe 24 saattir.
Cuma 24 saattir. Pazar Cumartesi
Cumartesi 24 saattir.
Pazar 24 saattir.
O halde bütün günler 24 saattir.

Eksik tümevarım: Bir bütünü meydana getiren parçaların veya bir sınıfı
oluşturan bireylerin bütününe değil de bir kısmına dayanılarak o bütün
hakkında hüküm verilen tümevarım çeşidi.
29
Örnek:
Elif çalışır ve başarılı olur.
Emre çalışır ve başarılı olur.
Ahmet çalışır ve başarılı olur.
O hâlde bütün çalışanlar başarılı olur.
Görsel :1. 18

29