Page 5 - Sosyoloji 1 | 1.Ünite

Sosyolojiye Giriş, Sosyolojinin Alanı, Yöntem ve Teknikleri 1. ÜNİTE

Toplum Tanımı

HAZIRLIK SORULARI

1. Yaşadığınız toplumu göz önüne alarak toplum olabilmenin koşullarının neler olabileceğini tartışınız.
2. Toplumla ilgili olduğunu düşündüğünüz kavramları sıralayarak anlamlarını araştırınız.

KAVRAMLARIMIZ

Toplumsal Yığın, Toplumsal Kategori, Azınlık, Topluluk, Halk

TOPLUM TANIMI

Toplum: Sosyal gereksinimlerini karşılamak için etkileşen, Gösteri Kalabalığı: Herhangi bir nedenle gösteri yap-
belirli bir coğrafi mekanda yaşayan ve ortak bir kültürü payla- mak, kamuoyu oluşturmak amacıyla bir araya gelmiş insanla-
şan insanların oluşturduğu birlikteliktir. rın oluşturduğu kalabalığa gösteri kalabalığı denir. Gösteri
kalabalıkları kısa süreli de olsa örgütlenmiş kalabalıklardır.
Toplum insanların rastgele bir araya gelmesiyle oluşmaz. Mitinglere, yürüyüşlere, resmî geçitlere katılan insanlar buna
Örgütlü bir bütünlüktür. Toplumu oluşturan bireyler çeşitli örnek gösterilebilir. Gösteri kalabalığı daha çok büyük
kentlerde görülen bir kalabalık çeşididir.
nedenlerle değişir fakat toplum var olmayı sürdürür. Toplum
kavramını toplumsal yığın, kalabalık, toplumsal kategori, toplu- Sıradan Kalabalıklar: Sıradan kalabalıklar ortak
luk, halk ve millet (ulus) gibi kavramlardan ayırmak gerekir. düşüncelerle hareket eden ve aynı heyecanı duyan, belirli
bir zamanı ve mekânı geçici olarak paylaşan, kişisel ilişki-
Toplumsal Yığın: Birbirleri ile fiziksel bir yakınlık lerin en alt düzeyde olduğu ancak örgütlü ve sürekli olma-
içinde olmalarına karşın aralarındaki ilişkinin çok az olduğu yan bir kalabalık türüdür. Karşıdan karşıya geçmek için
insanlardan oluşan topluluktur. Bir futbol maçını izleyen yeşil ışığın yanmasını bekleyenler ile sinema önünde bilet
insan topluluğu ya da alışveriş yapan insanlar toplumsal almak için sıraya girenler sıradan kalabalığa örnek olarak
yığına örnektir. verilebilir.

Etkin Kalabalıklar: Belirli bir duygusallığın egemen
Kalabalık: Çeşitli nedenlerle veya ortak bir heyecan olduğu, denetimden yoksun, birbirlerinden ve liderlerinden
etkisinde bir araya gelmiş teşkilatsız ve sürekli olmayan kolayca etkilenen insanlardan oluşan yıkıcı kalabalıklardır. Bir
insan topluluklarına denir. Toplumsal yığın türü olan kalaba- isyana ya da linç girişimine katılan insanlar etkin kalabalığa
lıklar çeşitli biçimlerde görülürler. örnektir.

İzleyici Kalabalığı: Dinlemek ya da izlemek için belirli Toplumsal Kategori: Fiziksel olarak bir arada olmayan
bir yerde bir araya gelmiş kişilerin oluşturduğu kalabalıktır. ancak birtakım ortak özelliklere sahip kişilerden oluşan bütüne
İzleyici ve dinleyici kalabalıkları olaya dâhil olmadıkları için toplumsal kategori denir. Toplumsal kategoriye giren kişiler
etkin kalabalıklardan, daha uzun süre izledikleri ya da dinle-
dikleri için de sıradan kalabalıklardan ayrılırlar. Tiyatro ya da arasında hiçbir etkileşim olmayabilir. Toplumsal kategorilerin
sinema izleyicileri bu tür yığınları oluşturur (Görsel 1.8). tanımlanmasında en önemli nokta, kişilerin bazı ortak özellik-
leri paylaşmalarıdır. Bu bakımdan paylaşılan her özelliğe göre
kişileri kategorize etme imkânı vardır. İşçiler, üniversite me-
zunları, askerlik çağına gelmiş gençler birer toplumsal katego-
ridir. Toplumsal azınlıklar, sınıflar ve kitleler de birer toplum-
sal kategori oluşturur. Toplumsal sınıflarda gelir düzeyi,
kültürü, yaşam biçimi ve eğitimi büyük ölçüde birbirine
benzeyen insanların oluşturduğu kategorilerdir. Örneğin
işçiler, işverenler, memurlar gibi.

Millet: Modern dönemde Batı’da ortaya çıkan “nation
(neyşın)” kavramı Türkçede ulus Farsçada millet kelimesiyle
karşılanmıştır. Geçmişte dinî içeriğe sahip olan millet
kavramı günümüzde bu içeriğinden soyutlanarak salt
sosyolojik ve siyasal bir kavram hâlini almıştır. Bir devletin
Görsel 1.8: Konser için bir araya gelmiş dinleyici kalabalığı millet esasına dayalı olması gerektiği düşüncesi 19. yüzyılda

15