Page 33 - Tarih 9 | 6.Ünite

TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

Ç
UNESCO’nun 38. Genel Kurulu’nda Türkiye’nin teklifi, Azerbaycan, Kazakistan ve
Kırgızistan’ın da destekleri ile “2016 Hoca Ahmet Yesevî Yılı” olarak ilan edildi. Bu
kapsamda çeşitli etkinliklerle büyük Türk mutasavvıfı Ahmet Yesevî anıldı. Ahmet
Yesevî, kültürlerin yakınlaşması ve barış gibi semboller açısından son derece önemli
bir şahsiyet. Ayrıca Ahmet Yesevî’nin öğretisinin en temel özelliği, kadınlar ve er-
kekleri eşit tutması. Bu bakımdan Ahmet Yesevî, bugün UNESCO’nun çok değer
verdiği cinsiyet eşitliği açısından da sembol bir şahsiyet.
Ahmet Yesevî’nin, Yesi’de irşada başladığı sıralarda Orta Asya’da İslamlaşmanın
yanı sıra yaygın tasavvuf hareketleri de vardır. Bu dönemde Yesevî, Taşkent ve
Sirderya ötesindeki bozkırlarda yaşayan göçebe Türkler arasında büyük bir etkiye
sahip olmuştur. İslam’ın esaslarını, güzel ahlâkı, tasavvufun âdab ve erkânını basit
ve yalın bir dille halka öğretmiştir. Hikmet adı verilen bu manzumeler, dervişleri
vasıtasıyla en uzak Türk topluluklarına kadar ulaştırılmıştır. Bu sayede Yesevîlik,
kısa süre içinde Orta Asya Türkleri arasında yayılmıştır. Ahmet Yesevî, hikmetler-
deki düşünceleri ve bilhassa menkıbevi hayatıyla Orta Asya tasavvufunun en büyük
isimlerinden biri olmuştur.

Hoca Ahmet Yesevî, dönemin din ve kültür dili olan Arapça ve Farsça yerine, ana
dili Türkçeyi kullanmıştır. Türkçeyi bir ilim, aşk ve irfan dili hâline getirmiştir. Hik-
metlerinde ana dili Türkçeyi kullanarak geniş kitleleri etkileyen ilk Türk mutasavvıfı
olmuştur. Bugün geniş bir coğrafyada konuşulup yazılan edebî bir Türkçeden söz
ediliyorsa şüphesiz büyük Türk mutasavvıfı Ahmed Yesevî’nin bunda katkısı büyüktür.

Hoca Ahmet Yesevî sadece bizim milletimiz için değil verdiği mesajlarıyla evrensel
bir değerdir. Onun adına izafe edilen Yesevîlik yolu, başlı başına İslam’ın Türkçe
yorumundan başka bir şey değildir. Samimi bir kalbi ve gönlü her şeyin üzerinde
tutan Hoca Ahmet Yesevî, günümüze kadar gelip hâlen zevkle okunan Hikmetleri
ile aşk ve irfanın, samimiyetin, müsamahanın, insana saygı ve sevginin bir sembolü
olmuştur (Kınacı, 2016’dan düzenlenmiştir).
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. UNESCO’nun 38. Genel Kurulu’nda Türkiye’nin teklifiyle “2016 Hoca Ahmed Ye-
sevî Yılı” olarak ilan edilmişti. Bu teklifin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan
tarafından desteklenmesinin gerekçeleri neler olabilir?
2. UNESCO’nun değer verdiği cinsiyet eşitliğinin size göre ifade ettiği anlamlar ne-
lerdir?
3. “Mutasavvıf” ne demektir?
4. Metnin başlığı sizce ne olmalıdır?
5. Hoca Ahmet Yesevî’nin evrensel bir değer olmasının Türk İslam tarihi açısından
önemi nedir?
6. Hoca Ahmet Yesevî’nin, dönemin din ve kültür dili olan Arapça ve Farsça yerine,
anadili Türkçeyi kullanmasının nedenleri neler olabilir?
7. Divan-ı Hikmet dervişler vasıtasıyla en uzak Türk topluluklarına kadar ulaştırıl-
mıştır. Sizce dervişlerin nasıl bir yaşam tarzı vardır?
8. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu’na gönderilmek üzere önümüzdeki yıllarda
hangi değerli insanın, hangi yılda anılmasını belirttiğiniz bir başvuru mektubunu
gerekçelerinizle birlikte yazınız.

207