Page 29 - Tarih 9 | 6.Ünite

TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

Mescid-i Camisi’nin planı Irak,
İran ve Türkistan’da da uy-
gulanmıştır. Çini ile kaplı çok
köşeli çatıları ve üzerlerindeki
göz alıcı kumaş süslemeleriyle
kümbetler Selçuklu mimarisi-
nin en önemli eserleridir. Sel-
çuklular, uzaktan görülebilen
silindir şeklinde yükseltilmiş
kubbeleri ile kubbeli türbe
anlayışını ortaya koymuştur.
Merv’de bulunan Sultan Sen-
cer Türbesi bu alanda abide-
vi bir örnektir (Görsel 6.26).
Yüksek, silindirik, yivli, ince Görsel 6.26
minare şekli Selçukluların İslam dünyasına bir diğer hediye- Sultan Sencer Türbesi
sidir. Selçuklu kabartma heykel sanatının günümüze kadar (Türkmenistan)
ulaşan en önemli eseri, Rey’de saray hayatını anlatan stuk
panodur. Yapılarda pencerelerin katlar hâlde sıralanması,
sivri kemerler, kubbelerde Türk üçgeni denen tekniğin uygu-
lanması, mihrabın dikdörtgen ve beş köşeli olması Selçuklu
sanatının özellikleri arasında yer almıştır.

Selçuklular süsleme, kitabe, hat, minyatür, tezhip, halı, kilim
ve çini (Görsel 6.27) gibi diğer sanat alanlarında da değerli
ürünler ortaya koymuştur. Selçuklular kendine has üsluplarıyla
Selçuklu kufisi, sülüsü ve nesihi gibi hat türleri ortaya çıkar-
mış ve bunları abidevi eserlerde uygulamıştır. Ayrıca
bozkır kültürünü gösteren kuş, ejderha, boğa ve
çift başlı kartal gibi hayvan tasvirlerinin yer
aldığı kabartmalarla yapılar süslenmiştir.
Büyük Selçuklu Devleti Dönemi’nde Çin
sınırlarından Mısır’a, Kafkaslardan Hin-
distan ve Yemen’e kadar ulaşan coğ-
rafyada binlerce saray, cami, imaret,
ribat, kervansaray, mescit, darüşşi-
fa, künbet, türbe, hankah, sur, kale,
medrese, hamam, han, sebil ve çeşme
Selçuklular tarafından inşa edilmiştir.
Türk müziği Büyük Selçuklu Dönemi’nde
orduda, sarayda, obalarda tasavvufun yayıl-
ması sonucu müzik ve semanın ayinlere girme- Görsel 6.27
siyle tekkelerde gelişme imkânı bulmuştur. Askerî Büyük Selçuklu Dönemi’ne
müzik sultanların gücünü göstermekte olup sultanların kapıla- ait bir çini
rında beş nevbet, meliklerde ise üç nevbet çalınmıştır. Askerî
müzik dışında günlük eğlenceler, düğün, bayram şenlikleri,
merasimlerde çeşitli oyunlar eşliğinde müziğin toplum ha-
yatında önemli bir yeri olmuştur. Kopuz, Türk tanburu, Türk
borusu, Türk neyi ve bağlama önemli Türk müziği aletleriydi.

203