Page 28 - Tarih 9 | 6.Ünite

6. ÜNİTE

sefe, fizik, tıp, tarih, edebiyat gibi akli bilimler de yer almıştır.
İslami bilimlerde Eş-Şirazî, Cüveynî, Gazzalî ve Er-Razî gibi
âlimlerle birlikte diğer bilimlerde de önemli âlimler yetişmiştir.
Özellikle matematik bilimi Selçuklular Devri’nde yüksek bir
seviyeye ulaşmıştır. Astronomi bilimi medreselerde verildiği
gibi özellikle rasathanelerde de verilmişti. Sultan Melikşah
büyük harcamalar yaparak İsfahan ve Bağdat’ta rasatha-
neler kurdurmuştu. Devrin en önemli matematik ve astro-
nomi âlimleri; Ömer Hayyam, Îsfizârî, El-Vâsıtî’dir. El-Hazini
Büyük Selçuklu Devleti’nin enlem ve boylamlarını gösteren
“Zîc-i Sencerî”’yi hazırlamıştır. Selçuklu Dönemi âlimlerince
de üstünlüğü kabul edilen felsefe biliminde Muhammed bin
Ahmed Beyhakî, matematik ve astronomi bilimiyle ilgili de
çalışmalar yapmıştır. Fizik biliminde El Savi önemli eserler
yazmıştır. Tıp eğitimi sadece medreselerle sınırlandırılmamış
devrin hastanelerinde de verilmiştir. Tıp alanında Sabur b.
Sehl, İbnü’t Tilmiz ve Ebu Said Muhammed bin Ali gibi ünlü
hekimler yetişmiştir. Daha önceki Türk hükümdarları gibi
Selçuklu sultanları da tarih bilimini sevmiş ve gelişmesi için
teşvik edici olmuştur. Selçukluların kökenini anlatan anonim
eser “Meliknâme” ve “Ebu Tahir-i Hatuni’nin Tarih-i Al-i Sel-
çuk” dönemin önemli eserlerdir.

Bir cuma namazında Ali bin Hasan al-Sandali ile karşılaşan
Melikşah (Görsel 6.25), ona kendisini ziyaret etmediğini hatır-
latmıştır. Sandali, Sultana bunun sebebi olarak “Sizin hüküm-
Görsel 6.25 darların en iyisi olmanız, benimde âlimlerin en kötüsü olduğum
Sultan Melikşah (Temsilî)
içindir” cevabını vermiştir. Bunu da: “Zira hükümdarların en
iyisi âlimleri ziyaret eden âlimlerin en kötüsü de hükümdarların
ziyaretine koşandır.” şeklinde izah ederek devrin mükemmel
BİLİYOR MUSUNUZ?
zihniyetini meydana koymuştur.

Selçuklu sultan ve melikleri şiir ve edebiyatla yakından ilgi-
lenmiştir. Selçuklularda resmî dilin Farsça olması dolayısıyla
edebiyatta Farsça kullanılmıştır. Emir Muizzi, Ömer Hayyam,
Enveri, Ezraki dönemin ünlü edipleridir.

Büyük Selçuklu Devleti’nde mimari ve sanat alanındaki fa-
aliyetler İslam medeniyeti içerisinde yeni bir dönemi tem-
sil etmiştir. Türkler kültür unsurlarını İslam medeniyetine
aşılayarak yeni bir kimlik ve güç kazandırmıştır. Türklerin
yaşadığı bölgelerde uzun yıllar devam eden savaşların yıkıcı
etkilerine rağmen günümüzde Türkistan, İran, Irak, Suriye,
Afganistan, Mısır, Azerbaycan ve Anadolu’da karşımıza çıkan
birçok yapının Selçuklulardan kalması bu gücün en önemli
delilleri olmuştur.
Büyük Selçukluların sanata getirdiği yenilikler; Nizamiye
Medreseleriyle medrese mimarisi ilk şeklini almıştır. Girintili
duvarları ve büyük avlu yapısıyla ilk defa medrese camiler
yapılmıştır. İsfahan’da bulunan Melikşah tarafından inşa edilen

202