Page 27 - Tarih 9 | 6.Ünite

TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

Selçukluların kurduğu bu medreselerden yetişen önemli kişiler
sayesinde Müslümanlar medeniyet liderliğini sürdürebilmiştir.
İslamiyet’in gücü, Büyük Selçuklu Devleti ile yeniden can-
landırılarak Hristiyanlara karşı Haçlı Seferleri’nde mücadele
için gerekli donanım temin edilmiştir.
Nizamiye Medreselerinde İmam Gazalî başta olmak üzere
önemli müderrisler görev yapmıştır. Nizâmülmülk, Büyük
Selçuklu sarayında danışman olarak çalışan Gazalî’yi “Şere-
fü’l-ümme” unvanı vererek Bağdat Nizamiye Medresesi’ne
müderris olarak atamıştır. Buradaki dört yıllık görevi sırasında
üç yüze yakın öğrenci yetiştiren Gazalî tasavvuf, felsefe ve
Bâtınilik ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Büyük Selçuklu Devle-
ti’nin bekası için Bâtınilere karşı yürütülen kültürel alandaki
mücadeleye Gazalî, eserleriyle katkıda bulunmuştur. İslam
dünyasının önemli âlimlerinden biri olan Gazalî, Nizamiye
Medreselerinde verilen eğitimi olumlu yönde etkilemiş, ortaya
koyduğu fikirler geçmişten günümüze kadar İslam düşünce-
sinde önemini korumuştur.

İlim Taliplileri

Büyük Selçuklu Devleti’nin her tarafında medrese inşasına gi-
rişilmesi Alp Arslan zamanında başlamıştır. Zekeriya Kazvini’ye
göre Sultan ile Nizâmülmülk Nişabur’da camiin kapısında, elbi-
seleri perişan gençleri görünce sebebini sormuş; vezir de ona
“bunlara insanların en şereflileri olup dünya zevki bulunmayan
ilim talipleridirler.” cevabını vermiştir. Bunun üzerine Sultan
“kendilerine bir yurt inşasını ve maaş verilmesini emretmiştir.” ÖRNEK METİN
(Turan, 1969, s.257’den düzenlenmiştir.)

Büyük Selçuklu Devleti’nde Kültür ve Medeniyet
Türk İslam medeniyeti içerisinde eğitim ve öğretim faaliyet-
leri bakımından Büyük Selçuklu Devleti Dönemi, bir dönüm
noktası olarak kabul edilmiştir. Daha önceleri düzensiz bir bi-
çimde yapılan eğitim ve öğretim faaliyetleri Sultan Alp Arslan
zamanında belli bir programla sistemli hâle getirilerek devlet
himayesi ile verilmeye başlanmıştır. Büyük ilim ocakları olan
medreselerde en tanınmış bilgin ve fikir adamları müderris
olarak görevlendirilmiştir. Zengin kütüphanelerle donatılmış
olan medreselerde öğrencilere aylık maaş verilmiş ve onla-
ra her türlü ihtiyaçları karşılanmıştı. Büyük Selçuklu Devleti
ortaya koyduğu sistemli eğitim politikasını medreselerde uy-
gulayarak insanlığın geleceğini inşa eden ilmi koruma altına
almış, yükseltmiş ve yaymıştır. Bu sayede yüksek nitelikte
bilginler yetiştirilmiş ve büyük bir ilim ordusu oluşturulmuş-
tur. Şii Fâtımiler ve Bâtınilerin yıkıcı faaliyetlerine karşı, ku-
rulan ilim ordusu sayesinde devletin yapısı ve İslam dünyası
kuvvetlenmiştir.

Büyük Selçuklu Devleti Dönemi’nde açılan medreselerin prog-
ramlarında İslami bilimlerle birlikte matematik, astronomi, fel-

201