Page 22 - Tarih 9 | 6.Ünite

6. ÜNİTE

Sultan Melikşah Dönemi’nde Selçuklu ülkesinin sınırları ba-
tıda ve doğuda genişledi. Batı ve Doğu Karahanlı Devletleri
hâkimiyet altına alındı. Gürcistan, Kudüs, Suriye, Yemen
ve Aden fethedildi. Ayrıca Malazgirt Savaşı’ndan sonra Alp
Arslan’ın emri ile Anadolu’ya yapılan akınlar bu dönemde de
devam etti ve Türk komutanları İzmit’e kadar Anadolu’nun
büyük bölümünü fethettiler.

Sultan Melikşah Dönemi’nin önemli sorunlarından birisi de
Selçuklu Devleti içinde Bâtıni faaliyet merkezlerinin ortaya
çıkmasıydı. Hasan Sabbah’ın gizli olarak yürüttüğü faaliyet-
ler neticesinde Bâtıniler, 1090’da Kazvin yakınındaki Elburz
Dağlarında Alamut Kalesi’ni ele geçirdi. Sultan Melikşah,
Bâtınilere karşı mücadele etmesi için komutanlarını gönderse
de 1092’de ölümüyle harekât durmuştur.
Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılışı

Sultan Melikşah 38 yaşında öldüğünde geride Kaşgar’dan Mar-
mara Denizi’ne, Kafkaslardan Yemen ve Aden’e kadar uzanan
büyük bir imparatorluk bırakmıştı. Melikşah’ın ölümünden he-
men sonra taht kavgaları başladı. Eşi Terken Hatun, halifenin
onayını alarak 1092’de 4 yaşındaki oğlu adına Bağdat’ta hutbe
okuttu. Nizâmülmülk taraftarlarının desteklediği Melikşah’ın
diğer oğlu Berkyaruk, kardeşiyle girdiği taht mücadelesini
kazanarak tahta çıktı. Ancak Terken Hatun, saltanatı ele ge-
çirmek için önce Berkyaruk’un dayısı İsmail Yakuti’yi daha
sonra da amcası Tutuş’u yönetime karşı isyan ettirdi.
Ülkenin batısındaki bu taht mücadelelerini kazanan Berkya-
ruk, bu kez de devletin doğusunda isyan eden diğer amcası
Arslan Argun’u bertaraf etti ve böylece hâkimiyetini pekiştirdi.
Sultan Berkyaruk Dönemi’nin önemli
olaylarından birisi de Haçlı Seferle-
ri’nin başlamasıdır. Türkleri Anado-
lu’dan atmak ve Kudüs’ü ele geçirmek
amacıyla Avrupa’dan harekete geçen
Haçlı ordusu (Görsel 6.20) Antakya’ya
kadar ilerleyerek burayı kuşattı. Şeh-
rin Valisi, Berkyaruk’tan yardım istedi.
Berkyaruk, Musul emirini bu işle gö-
revlendirdi. Ancak Musul emiri, Haçlı-
larla yapılan savaşı kaybetti. Böylece
Antakya’yı ele geçiren Haçlılar, Ku-
düs’e kadar ilerledi.

Sultan Berkyaruk’un ülkede iç düze-
Görsel 6.20
I. Haçlı Seferi ni sağlamasından sonra bu kez de kardeşi Mehmet Tapar
(Gravür) 1099’da isyan etti. Kardeşler arasında meydana gelen savaş-
lar sonucunda Azerbaycan sınır olmak üzere Büyük Selçuklu
Devleti ikiye bölündü. Batı kısmına Mehmet Tapar, doğu kıs-
mında ise Berkyaruk sultan oldu. Sultan Berkyaruk, on iki
yıl süren saltanatı boyunca sürekli taht kavgaları ile uğraştı.

196