Page 18 - Tarih 9 | 6.Ünite
P. 18
6. ÜNİTE
Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157)
Oğuz Yabgu Devleti’nde subaşı olan Selçuk Bey, yabgu ile
“Alp Arslan, 26 Ağustos anlaşmazlığa düşünce kendine bağlı kişilerle birlikte Cend
1071’de kazandığı şehrine gelmiştir. Burada Selçuk Bey, boyu ile birlikte İslami-
Malazgirt Zaferi ile yet’i kabul etmiş ve Samanoğulları, Karahanlılar, Gazneliler
Küçük Asya’da Türk gibi üç güçlü Müslüman devlet arasında kalmıştır. Selçuk Bey,
hâkimiyetinin temel Horasan bölgesinde sayıları günden güne artan Türkmenlere
taşını atmış ve Bizans’ın yurt bulamaması ve mevcut devletlerin onun güçlenmesin-
akıbetini tayin etmiş den endişe duyması nedeniyle bölgede oldukça zorlanmıştır.
oldu.” 1015-1021 yılları arasında Çağrı Bey’in yaptığı keşif seferleri
Zeki Velidi Togan ile Anadolu hakkında yeterince bilgi sahibi olan Tuğrul Bey,
çareyi Türkmen boylarına Anadolu’yu hedef göstermekte
bulmuştur. Kuruluşa giden süreçte Selçuklular, Gaznelileri
1035’te Nesâ’da, 1038’de Serahs’ta mağlup etmiştir. Bu iki
zaferden sonra Gazneliler’in bölgedeki siyasi ve askerî du-
rumu ciddi şekilde sarsılmıştır. Bu nedenle Gazneli Mesud,
sarsılan durumunu kuvvetlendirmek için ordusuyla Serahs’a
yürümüştür. Tuğrul ve Çağrı beyler de Sultan Mesud’un bu
hareketi üzerine savaş hazırlıklarına başlamıştır. Sonuçta iki
ordu arasında 1040 Dandanakan Savaşı meydana gelmiştir.
Dandanakan Zaferi
Selçuklular, 23 Mayıs 1040 Cuma günü Dandanakan Zaferi’ni
kazanmakla yeni bir devlet kurduklarından emindiler. Bu sebeple
Tuğrul Bey, Çağrı Bey ve İnanç Yabgu öğle üzeri, atlarından
inerek secdeye vardılar ve bu büyük lütfundan dolayı Allah’a
şükrettiler. Bütün Selçuk beyleri, kurultay kararı ile Tuğrul
Bey’in sultanlığını ilan merasimi yapmıştır. Bu merasimle “Sa-
vaş sahasında derhal çadır ve taht kurup Tuğrul Bey’i üzerinde
oturttular ve bütün beyler onu Horasan hükümdarı olarak
selamladılar”. Ganimetlerin çoğunu askerlere dağıttılar. Bu
büyük zaferi ilan etmek amacıyla Karahanlı hükümdarlarına,
Buhara’da Alitekinoğullarına, Böri-Tegin’e ve bütün Türkistan
YORUMLAYALIM büyüklerine fetihnameler gönderdiler (Turan, 2009, s.106’dan
düzenlenmiştir).
Dandanakan Savaşı’nın Türk siyasi hayatına etkileri neler
olabilir?
Dandanakan Savaşı sonucunda Tuğrul Bey, Sultan Mesud’un
sarayında tahta oturarak “sultan” ilan edilmiştir. Bu amaçla
1043 yılında başkenti, Rey şehrine taşıyarak fetihlerin batı
yönünde olacağını göstermiştir.
Tuğrul Bey gerek hanedana mensup şehzadeleri gerekse ko-
mutanları Anadolu’nun fethi için görevlendirmiştir. Görevlen-
dirilen şehzadeler arasında, Musa Yabgu’nun oğlu Şehzade
Hasan, Çağrı Bey’in oğlu Yakuti de bulunmaktadır. Bu seferler
sırasında Bizans ile ilk karşılaşma Büyük Zap Suyu civarında
olmuştur. Bu savaşta pusuya düşürülen Selçuklu kuvvetleri
büyük bir yenilgiye uğramıştır. Başta Şehzade Hasan olmak
192
