Page 16 - Tarih 9 | 6.Ünite

6. ÜNİTE

6.4. OĞUZLARIN İSLAMİYET’İ KABULÜ

Oğuzlar kimdir?
Oğuzlar; Türkiye, Azerbaycan, İran, Irak ve Türkmenistan
Türklerinin ataları olarak bilinir. Oğuz adına ilk defa Kök Türk
Kitabeleri’nde rastlanmaktadır. Kelimenin kökeni hakkında çeşitli
görüşler ileri sürülmüştür. Bunlardan, ok kelimesiyle en eski
Türkçe’de çokluk eki olan “z” den oluşan okuzdan (oklar) geldiği
hakkındaki görüş en güçlü olanıdır. Kök Türk Kitabeleri’ne göre
Oğuzlar, (İslam kaynaklarında Guz) dokuz boydan meydana
gelmiş bir budundur. Bundan dolayı Tokuz (Dokuz) Oğuz diye
de anılır. Kök Türk hanedanından Kutluk Kağan, devleti yeniden
kurmaya çalıştığı sırada eski Türk yurdundaki en güçlü budun
Tokuz Oğuzlardır. Ancak Kök Türkler zamanla Oğuzları kendi-
lerine tabi kıldılar. Bilge Kağan Devri’nde (716-734) Oğuzlar,
doğrudan doğruya ona bağlıydı. 744 de Kök Türk Devleti yıkıldı
ve yerini Uygur Devleti aldı. Bunun üzerine Uygur hükümdarı
Köl (kül) Bilge Kağan, Tokuz Oğuzların başbuğu tayin edilen
YORUMLAYALIM oğlu da Moyençor (Moyunçor) unvanıyla anılmaya başlandı
(Sümer, 2007, s.325’ten düzenlenmiştir).

Oğuzların tarihte büyük devletler kurmalarında rol oynayan
etkenler nelerdir?

X. yüzyıl başlarında Oğuzların elinde Yeni-kent, Huvare ve
Cend gibi şehirlerin yanı sıra Karlukların idaresindeki bazı
yerlerde Müslüman gruplar yaşamıştır. Bu gruplar, bulun-
dukları bölgelerdeki Türkler ile iyi münasebetler kurmuştur.
Oğuzlar, medeni seviyesi yüksek olan bu Müslümanlardan
İslam dininin esaslarını öğrenmiştir. Dolayısıyla X. yüzyılın
ikinci yarısında, Oğuzlar arasında İslamiyet’in yayılmaya
başladığı söylenebilir. Samanoğulları şehzadesi Ebu İbrahim
(Muntasır), Maveraünnehir’i Karahanlıların elinden almak
için Oğuz yabgusu ile bir antlaşma yapmış ve bir süre sonra
yabgu, Müslüman olmuştur.

OĞUZLAR

BOZOKLAR ÜÇOKLAR

Gün Han Ay Han Yıldız Han Deniz Han Dağ Han Gök Han
• Kayı • Yazır • Avşar • Iğdır • Salur • Bayındır

• Bayat • Dodurga • Beğdili • Bügdüz • Alayuntlu • Çavuldur
• Alka Evli • Döğer • Karkın • Yıva • Eymür • Çepni
• Kara Evli • Yaparlı • Kızık • Kınık • Yüreğir • Peçenek

190