Page 13 - Tarih 9 | 6.Ünite

TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

ekonomik özellikleri, günlük yaşamı, müzik
anlayışı, kadına verdiği önem, aile hayatı,
edebiyat içeriği, sağlık bilgisi gibi konularda
ansiklopedik bilgiler içermektedir (Görsel
6.10).
Atabetü’l-Hakayık (Gerçeklerin Eşiği) adlı
eser XII. yüzyılda Edip Ahmet Yükneki ta-
rafından yazılmıştır. Eser içerik ve edebî yö-
nüyle Kutadgu Bilig’in devamı olarak kabul
edilmiştir. Edip Ahmet Yükneki eserinde özlü
sözler, hadis ve ayetlere yer vermiştir. Ata-
betü’l-Hakayık; Türk İslam kültürü içerisinde
bireyin eğitimi ve toplum düzenini sağlamak
için belirlenen unsurları Türk dili ile anlatan
manzum bir eserdir. İslamiyet’in hayata bakış Görsel 6.10
felsefesini Türkler arasında yaymaya çalışan eser, bir nasihat- Türk Dünyası Haritası
name niteliğindedir. Kişilerin dinî ve ahlaki eğitimi için yazılan (Divânü Lûgati’t-Türk)
eserlerin öncüsü olan eserde Edip Ahmet Yükneki Türklerin
ilme verdiği değerle ilgili örnekler vermiştir:

Mutluluk yolu bilgi ile bulunur.
Nice kirli şeyler yıkanmakla temizlenir.
Câhil, yıkanmakla temizlenmeyen bir kirdir.
Her işte bilgisizin nasibi pişmanlıktır.
Edeplerin başı dili gözetmektir.

Divân-ı Hikmet Türk tasavvuf tarihinin ilk edebî eserdir. Hoca
Ahmet Yesevî’nin Türkçe olarak yazmış olduğu ve “hikmet”
adı verilen şiirlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.
Bugünkü Kazakistan’da bulunan Sayram’da dünyaya gelen
Hoca Ahmet Yesevî, Yesi’de eğitimini tamamlamış, buraya
yerleşmiş ve burada vefat etmiştir (Görsel 6.11). Divân-ı
Hikmet; Hz. Peygamber’in yaşamı, dinî hikâyeler, dervişli-
ğin özellikleri, cennet, cehennem, güzel ahlak gibi konuları
içeren bir tasavvuf kitabıdır. Türk İslam dünyasında kabul
gören ortak düşünceyi, fikri, kimliği, yaşam tarzını ortaya
çıkaran önemli bir eserdir. İslamiyet’in Türkistan, Balkanlar Görsel 6.11
ve Anadolu’da yayılmasının temelini teşkil ettiği, bu uğurda Hoca Ahmet Yesevî (Temsilî)
mücadele edecek olan müritlere yol gösterici bir özelliğe sa-
hip olduğu kabul edilmiştir.

İslam’ın Evrensel Çehresi

Ahmet Yesevî’yi tanımak, İslam’ın Orta Asya macerasını tanımak
demek olduğu kadar Türk Müslümanlığını da tanımak demektir.
Türk Müslümanlığını tanımak ise İslam’ın dünya yüzündeki en
önemli ve en evrensel çehrelerinden birini tanımak anlamına YORUMLAYALIM
gelir (Ocak, 1996, s.35’ten düzenlenmiştir).
Ahmet Yesevî’nin İslamiyet’in Türkler arasında yayılmasında
etkileri neler olabilir?

187