Page 22 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 4.Ünite

İKİ SAVAŞ ARASINDAKİ DÖNEMDE TÜRKİYE VE DÜNYA

İtalya I. Dünya Savaşı’na yeni sömürgeler elde etmek için katılmıştı. Fakat
Bilgi Notu İtalya savaşın sonunda istediğini elde edemediği gibi kendisine Anadolu’da
vaadedilen toprakların bir kısmı da Yunanistan’a bırakılmıştı. Savaştan büyük
Sosyalizm: Üretim araçlarının mül- bir hayal kırıklığı ile çıkan İtalya’da savaşın getirdiği ekonomik ve toplumsal
kiyetinin devlete ait olması, üretim sorunlar da artmıştı. Ayrıca savaştan kaçan askerlerin ülkenin her yanında ya-
ve bölüşümün toplum adına mer- rattığı asayişsizlik sorunları da önemli bir mesele oluşturmaktaydı. Bu durum
kezi bir örgütlenmeyle devlet tara-
fından planlanması, özel teşebbüs Benito Mussolini’nin liderliğindeki Ulusal Faşist Partinin iktidara gelmesin-
ve mülkiyet hakkının olmaması ya- de etkili oldu. Mussolini 1926’daki ünlü Scala (Sıkala) nutkunda: “Her şey
hut çok sınırlı tutulmasının öngö- devlet içinde ve devlet için, hiçbir şey devlet dışında ve başka bir şey için
rüldüğü toplumsal sistemdir. Sos- değildir.” diyordu. İtalya’yı 1922’den 1943’e kadar diktatörlükle yöneten
yalizmin ulaşacağı düşünülen son Mussolini, totaliter bir rejim kurdu.
aşama ise Komünizm olacaktır.
Mussolini, Akdeniz’de eski Roma İmparatorluğu’nu yeniden kurmak istiyor-
du. Bu düşünce Mussolini’nin elinde millî bir idealizm hâline geldi. Musso-
lini Akdeniz’e “mare nostrum” (bizim deniz) diyordu. 1923’te İtalya Sena-
tosundaki söylevinde de: “İtalya bir tek denize kapanıp kalamaz. Bu deniz
Bilgi Notu
Adriyatik olsa bile. Adriyatik’ten başka Akdeniz vardır.” diyerek İtalya’nın
izlediği yayılmacı politikayı ortaya koyuyordu. Mussolini’nin kurduğu faşist
Komünizm: Bütün malların ortak-
laşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin rejimin izlediği bu yayılmacı dış politika, bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde
olmadığı toplumsal düzen. büyük bir huzursuzluk yarattı.
Rusya’da Bolşevik İhtilali: Çarlık Rusyası’nda modern endüstrileşmenin
başlaması işçi sınıfının ortaya çıkmasına ve Batı Avrupa’da görülen liberal
dalgalanmaların Rusya’da görülmesine neden oldu.

Bu zemin üzerinde Rusya’da işçi örgütlenmeleri ve işçi partileri ortaya çıktı.
Bilgi Notu 1905’te Rus-Japon savaşındaki yenilginin yarattığı hayal kırıklığı ve ekono-
mik yükün ağırlığı, Petersburg’da bir ayaklanmaya yol açtı. Ayaklanma bastı-
Bolşevizm: Rus Sosyal Demok- rıldıysa da Çar II. Nikola, Rus Meclisini (Duma) açmayı ve bazı özgürlükleri
rat İşçi Partisi içerisinde 1903’ten tanımayı kabul etti. 1914’te I. Dünya Savaşı başladığında Rusya ekonomik
itibaren meydana gelen gruplaş- zorluklar ve toplumsal hareketlerle uğraşmak zorunda kaldı. Savaşın başla-
mada, çoğunluğu oluşturan ve ması yaşam koşullarını iyice zorlaştırdı. Rus halkı üç yıldır aç, silahsız ve
kendilerini Komünist Parti olarak bıkkın bir şekilde kendilerine göre anlamsız bir savaşı sürdürüyordu. Mart
adlandıran, 1917 Devrimi’ni ger- 1917’de başlayan ayaklanma sonucunda Çarlık yönetimi yıkıldı. Bolşevikler
çekleştiren Vladimir İlyiç Lenin’in
ve arkadaşlarının, Karl Marks’ın hariç Rusya’daki bütün siyasi eğilimlerin katıldığı geçici bir hükûmet kurul-
görüşlerinden yola çıkarak geliştir- du. Kurulan hükûmet, ekonomik sorunları çözemediği gibi Almanya ile sava-
dikleri anlayıştır. şı da devam ettirdi.

Savaş devam ederken Rus toplumunda barış arzusu yaygınlaşmış, ordudan
kaçanların sayısı çoğalmıştı. “Barış, toprak ve ekmek” vaat eden Bolşeviklere
halkın verdiği destek gittikçe arttı. Bu gelişmeler üzerine yeniden harekete
geçen Bolşevikler, geçici hükûmeti devirerek iktidarı ele geçirdiler (7 Kasım
1917) ve Brest Litowsk Antlaşması ile de savaştan çekildiler. Topraklar ka-
mulaştırılarak köylülere dağıtıldı, bankalar devletleştirildi. Kadın-erkek eşit-
liğini sağlamaya yönelik düzenlemeler yapıldı.

Rusya’da kurulan bu sosyalist düzen, kapitalist devletleri rahatsız etti. İtilaf
Devletleri’nin desteklediği Çar yanlısı Beyaz Ordu, Sovyet yönetimine karşı
saldırıya geçti. Üç yıl süren bu iç savaş Bolşeviklerin zaferi ile sonuçlandı.
Fakat yaşanan iç savaşta on üç milyon insan ölmüş, ekonomi alt üst olmuş,
sanayi üretimi dibe vurmuş ve kitlesel açlık sorunları başlamıştı. Lenin, bu-
nun üzerine NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) denen yeni ekonomi
politikasını uygulamaya koydu. Büyük sanayi dalları, ulaşım, bankacılık ve
doğal kaynaklar dışında kalan işletmelerin özel mülkiyetine izin verildi.

Atatürk’ün naaşı Etnoğrafya Müzesindeki
İsmet İnönü cumhurbaşkanı seçildi. geçici kabrine kondu.

1938 1938
156