Page 17 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 4.Ünite
P. 17
4. Ünite
Cumhuriyetin 15. yıl kutlamaları için Ankara’da bulunmayı çok istediyse de
bu mümkün olmayınca hazırladığı konuşmayı Başbakan Celal Bayar okudu.
1 Kasım 1938’de TBMM’nin açılış töreni nedeniyle hazırladığı konuşması
da yine Celal Bayar tarafından meclis kürsüsünden okundu. Bu konuşma
metninde; yüksek öğrenim gençliğinin millî bilinç sahibi, modern ve kültürlü
olarak yetiştirilmelerini istiyordu. İstanbul Üniversitesinin geliştirilmesini,
Ankara Üniversitesi’nin tamamlanmasını ve Van’da bir üniversite kurulma-
sını istediğini belirtiyordu. Dil Kurumunun çalışmalarından bahsederek Türk
dilinin yabancı dillerin etkisinden kurtulma çabalarını övüyor ve yeni öğretim
yılında okullarda Türkçe terimlerle yazılmış kitapların okutulmasından duy-
duğu mutluluğu dile getiriyordu. Konuşma metninin son bölümünü ise dış
politikaya ayırmıştı. Görsel 4.9: Mustafa Kemal Atatürk’ün
cenaze töreni
8 Kasım 1938’de durumu iyice ağırlaşan Atatürk komaya girdi. 10 Kasım
1938 Perşembe günü saat 09.05’te Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini
yumdu (Görsel 4.9).
Atatürk’ün naaşı 19 Kasım 1938’de Yavuz Zırhlısı ile İzmit’e oradan özel
bir trenle Ankara’ya getirildi. Atatürk’ün naaşını taşıyan treni yol boyunca
insanlar her istasyonda ellerinde meşalelerle karşıladılar. Köylüsü, kentlisi,
yedisinden yetmişine kadar herkes derin bir üzüntü içinde Atatürk’ü uğurladı.
20 Kasım’da Ankara’ya getirilen cenazeyi, on binlerce kişi karşıladı.
21 Kasım 1938’de Atatürk’ün naaşı, Etnoğrafya Müzesindeki geçici kabrine
konuldu. 10 Kasım 1953’te ise büyük bir törenle Türk milletinin onun için
yaptırdığı ebedi istirahatgâhı olan Anıtkabir’e nakledildi.
Atatürk’ün sağlığının iyice kötüleştiği dönemde doktorları her duruma hazır
olunması ve Atatürk’ten sonra yeni devletin sarsıntı geçirmemesi için gerek-
li önlemlerin alınması tavsiyesinde bulundular. Bu gelişme üzerine devlet
adamları zaman zaman Mareşal Fevzi Çakmak’ın başkanlığında toplandılar.
Türkiye Cumhuriyeti’nin geleceği üzerine görüştüler.
Atatürk’ün ölüm haberi gelir gelmez hükûmet bir bildiri yayınladı. Türk Mil-
leti’ne başsağlığı diledi. Başbakan Celal Bayar, bu bildiride Atatürk’ün kur-
duğu devletin sonsuza kadar yaşatılacağını belirtti.
11 Kasım 1938’de toplanan TBMM, Atatürk’ün en yakın silah ve fikir arka-
daşlarından İsmet İnönü’yü ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçti (Görsel 4.10).
İsmet İnönü, 1950’ye kadar Cumhurbaşkanlığı görevini sürdürdü.
Görsel 4.10: İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı seçilmesi ile ilgili gazete haberi
Türkiye, Milletler Cemiyetine üye oldu. Adolf Hitler iktidara geldi.
1932 1933
18 Temmuz 151
