Page 12 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 4.Ünite

İKİ SAVAŞ ARASINDAKİ DÖNEMDE TÜRKİYE VE DÜNYA

Türkiye ile Fransa arasındaki bir başka sorun da Osmanlı’dan kalan borçla-
rın ödenmesi konusunda yaşandı. Osmanlı Devleti’nin en fazla borçlandığı
ülke Fransa idi. Borçların ne kadar süre içinde ve hangi ülkenin parasıyla
ödeneceği tartışmaları ancak 13 Haziran 1928’de imzalanan bir antlaşmayla
belirlendi.

Türkiye’deki yabancı okullar sorunu, Türk-Fransız ilişkilerini etkileyen bir
diğer meseleydi. Türk hükûmetinin hazırladığı Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na
göre, yabancı okulların tümünde Türkçe, tarih ve coğrafya dersleri Türk öğ-
retmenler tarafından ve Türkçe okutulacaktı. Fransa’nın bu duruma ısrarlı
itirazlarına rağmen Türkiye, konuyu iç meselesi sayarak tutumundan hiçbir
ödün vermeden uygulamalarına devam etti.

Fransa ile yaşanan diğer anlaşmazlık konusu ise, ulaştırma alanında, Ada-
na-Mersin demir yolunun millîleştirilmesi sırasında yaşandı. Bir Fransız şir-
keti tarafından işletilen demir yolu satın alınmak istendi ancak Fransa’nın
itirazlarıyla karşılaşıldı. Bütün bu itirazlara rağmen Haziran 1929’da Ada-
na-Mersin demir yolu, Türkiye tarafından satın alındı.

Hatay’ın statüsü konusu, Türkiye ile Fransa arasında yaşanan önemli bir so-
run oldu. 1936’da Fransa’nın, kendi mandaterliği altında bulunan Suriye’ye
bağımsızlık vermesinden sonra Hatay sorunu başladı. Hatay’ın 1939’da Tür-
kiye Cumhuriyeti’ne katılmasıyla mesele son buldu.

4. 2. 4. Türkiye-Sovyetler Birliği (SSCB) İlişkileri

Sıra Sizde
Türkiye ile SSCB arasında Millî Mücadele Dönemi’nde kurulan
iyi ilişkiler hangi gelişmelerin etkisiyle olumsuz bir niteliğe
bürünmüştür?
Türk-Sovyet ilişkilerine temel teşkil eden antlaşma, 16 Mart 1921’de imza-
lanan Moskova Antlaşması’dır. Bu antlaşma ile Sovyetler Birliği, TBMM’yi
ve Misak-ı Millî’yi resmen tanıdığını açıklamış ve Millî Mücadele’ye destek
vermişti. Kurulan iyi ilişkiler Lozan Barış Konferansı sürecinde de sürmüş,
özellikle Boğazlar konusunda Sovyet yönetimi Türkiye’nin tezlerini destek-
lemiştir. İngiltere ile ilişkilerin gerginleştiği Musul sorunu sırasında 17 Ara-
lık1925’te, Dostluk ve Tarafsızlık Antlaşması imzalanarak Türkiye ile SSCB
arasındaki yakınlaşma devam ettirilmiştir.
Türkiye ile SSCB arasında rejim şekli ve sınırların güvenliği konusunda za-
man zaman sorunlar yaşanmasına rağmen Atatürk döneminde iki devlet ara-
sındaki güvene dayalı ilişkiler sürdü.
1930’lardan itibaren Türkiye SSCB ilişkilerinde bir gerileme yaşandı. Çünkü
Türkiye, Batılı devletlerle Lozan’dan kalan sorunlarını büyük ölçüde çöz-
müştü ve bu devletlerle olan ilişkileri de normalleşmeye başlamıştı. Özellikle
1936’dan itibaren Türk-İngiliz yakınlaşmasının başlaması, sonraki dönemde
Türk-Sovyet ilişkilerinin zayıflamasına yol açtı.

4. 2. 5. Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Girişi (1932)

ABD Başkanı Wilson’un I. Dünya Savaşı’ndan sonra dünya barışını sağla-
mak ve korumak amacıyla Milletler Cemiyetinin kurulması kararı, Paris Barış
Konferansı’nda alındı.

Mustafa Kemal’e İzmir’de suikast girişimi yapıldı. Briand-Kellog Paktı imzalandı.

1926 1926
146 16 Haziran