Page 16 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 4.Ünite
P. 16
İKİ SAVAŞ ARASINDAKİ DÖNEMDE TÜRKİYE VE DÜNYA
Türk-Fransız çatışması ihtimalinin ortaya çıktığı bu dönemde komşusu Al-
Bilgi Notu manya’daki gelişmelerden ve askerî hazırlıklarından çekinen Fransa, Türkiye
ile anlaşmak zorunda kaldı. 3 Temmuz 1938’de yapılan anlaşma sonucu Türk
Hatay Cumhuriyeti (2 Eylül 1938- ordusu Hatay’a girdi (Görsel 4.8).
29 Haziran 1939)
Cumhurbaşkanı: Tayfur Sökmen Yapılan seçimler sonrasında Hatay Millet Meclisi toplandı ve 2 Eylül 1938’de
Başbakan: Abdurrahman Melek Hatay Cumhuriyeti ilan edildi.
Silahlanma yarışının iyice hızlandığı ve II. Dünya Savaşı’nın çıkmasının an
meselesi olduğu bir dönemde Hatay Meclisi, Türkiye’ye katılma kararı aldı
(29 Haziran 1939). Bu başarılı sonucun elde edilmesi Mustafa Kemal Ata-
türk’ün üstün çabaları sayesinde olmuştur. Suriye’deki bugünkü durum göz
önüne alındığında Türkiye açısından Hatay Sorunu’nun çözüme kavuşması-
nın ne kadar önemli olduğu açıktır. Bu durum Atatürk’ün ne kadar ileri görüş-
lü bir lider olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Sıra Sizde
Türkiye, Milletler Cemiyetinde Hatay’ın kendisine bırakılmasını
talep ederken ileri sürdüğü gerekçeler nelerdi?
4. 2. 10. Atatürk’ün Ölümü ve İsmet İnönü’nün
Cumhurbaşkanı Seçilmesi
Yaşamının önemli bölümü askerlikle ve bu mesleğin getirdiği zorlu hayat ko-
şullarıyla mücadeleyle geçen Atatürk’ün sağlığı 1937 yılının sonlarına doğru
bozuldu. Yeni kurulan fabrikaların açılışını yapmak için Bursa ve Yalova’ya
giden Atatürk bu gezi sırasında rahatsızlandı. Atatürk’ün ölümüne neden olan
siroz hastalığının tanısı Dr. Nihat Reşat Belger tarafından Ocak 1938’de ko-
nuldu. Ünlü Türk doktorlarıyla birlikte tanınmış yabancı hekimlerde konulan
teşhiste birleştiler. Atatürk’ün kesinlikle yoğun çalışmalarını bırakıp dinlen-
mesini tavsiye ettiler.
Ancak o günlerde Hatay meselesi kritik bir aşamada idi. Dünya basınında
Fransa’nın Hatay’dan çekilirken Hatay’ı Suriye’ye bırakacağı yönünde ha-
berler çıkıyordu. Bu gelişmeler üzerine Atatürk, doktorların tavsiyelerine
uymayarak Hatay sınırına yığınak yapmış olan askerî birlikleri teftişe gitti.
Adana ve Mersin’de askerî manevraları izledi. Fakat beş gün süren bu yorucu
gezi sağlığının artık düzelemeyecek biçimde bozulmasına sebep oldu.
Ankara’ya bitkin olarak dönen Atatürk, dinlenmek üzere 26 Mayıs 1938’de
İstanbul’a gitti. Deniz havasının iyi geleceği düşüncesi ile bir süre Savarona
Yatı’nda istirahat ettiyse de sağlık sorunları ağırlaşınca Dolmabahçe Sara-
yı’na nakledildi.
Sıra Sizde
Cenaze törenlerinde Türk bayrağı ve askerî tören hangi du-
rumlarda kullanılır?
İlerleyen hastalığına rağmen Atatürk, Dolmabahçe Saray’ında devletin ileri
gelenlerini, yabancı ziyaretçileri kabul ediyor ve ülke sorunlarını yakından
takip ediyordu. 2 Eylül 1938’de bağımsız Hatay Cumhuriyeti’nin kuruluşu
onu çok mutlu etti. Çünkü Atatürk, Hatay meselesini kişisel meselesi ola-
rak görüyordu. Bu sırada hastalığının daha da artması üzerine kendi isteği ile
vasiyetnamesini hazırlattı (5 Eylül 1938). Servetinin büyük bölümünü Türk
Görsel 4.8: Türk ordusunun Hatay’a girişi Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumunun çalışmalarına kaynak olması için Türk
ile ilgili gazete haberi milletine bağışladı.
Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti kuruldu.
1930 1930
150 12 Ağustos
